Mensen zijn moe van permanente oorlog

Hoe wordt er in de Arabische wereld tegen het Westen aangekeken?

‘Het beeld over het Westen was nooit heel positief, maar ik merk wel dat de mensen steeds negatiever worden. Ik heb bijvoorbeeld een grote groep Afghanen gesproken die heel blij waren toen in 2001 de Amerikanen Afghanistan binnenvielen. Die ook hoopvol waren en dachten dat er verandering kwam. Zij zijn nu allemaal gedesillusioneerd, gefrustreerd, verdrietig en depressief. De westerse militaire interventie heeft in hun ogen niks goeds gebracht. Zo denken ze er in Libië, Syrië en Irak ook over. Ik vind overigens dat de mensen in het Midden-Oosten ook een eigen verantwoordelijkheid hebben. Je kunt het Westen niet de schuld geven van alle verschrikkingen die hebben plaatsgevonden, zoals het afslachten van het dorp bij Kobani. Dat doet IS zelf. Maar aan de andere kant spelen wij als Westen wel degelijk een kwalijke rol, want wij produceren en leveren de wapens die terreurgroepen als IS gebruiken.’

Hoe verhoudt zich het beeld dat wij via de media van het Midden-Oosten krijgen voorgeschoteld met de indrukken die jij tijdens je reizen hebt opgedaan?

‘Wat ik merk is dat we als het om het Midden-Oosten gaat, iets minder geneigd zijn om hoopvolle verhalen te brengen. Het is ook wel logisch dat je vooral over conflicten bericht, want dat is de actualiteit in een groot deel van deze regio. Ik doe dat zelf ook. Maar misschien moeten we wat vaker de zachte, vredelievende kant van het Midden-Oosten laten zien. Mijn Belgische collega Rudi Vranckx heeft bijvoorbeeld een verhaal gemaakt over twee muzikanten in Mosul in Irak, van wie de muziekschool in puin lag en alle instrumenten waren vernield. Heel veel Belgen hebben toen hun muziekinstrumenten naar de redactie van de VRT gebracht, met het verzoek aan Rudi om ze bij de muzikanten in Mosul te brengen om te zorgen dat muziek nooit stopt. Ik vond dat zo’n ontroerend verhaal.’

Een van de gevolgen van oorlog is dat mensen vluchten. Wat vind jij dat Europa moet doen om vluchtelingen uit het Midden-Oosten te helpen?

‘We moeten veel meer oplossingsgericht denken dan nu het geval is. Neem bijvoorbeeld Tunesië, het land dat de meeste Syriëgangers heeft geleverd. Wat zouden we kunnen doen om een positieve bijdrage te leveren aan de economie van dat land? Zouden we niet de Tunesische textielindustrie, die heel sterk was, nieuw leven in kunnen blazen? Zouden we niet de vijgen en tomaten uit Tunesië moeten halen? Als we daar voor meer welvaart zorgen, hebben die jonge mannen minder behoefte om in gammele bootjes naar Europa te gaan, of te vechten in Syrië. Daarnaast zouden we wel coulanter met oorlogsvluchtelingen om mogen gaan. Deze mensen voelen zich nu door de negatieve beeldvorming rondom vluchtelingen niet thuis, terwijl ze de meest verschrikkelijke dingen hebben meegemaakt. Als je je ergens niet welkom voelt, kun je heel snel afglijden. Daar zouden we ons veel meer bewust van moeten zijn. En links zou veel meer het debat over vluchtelingen moeten durven aangaan. Kom met een duidelijk, maar realistisch verhaal. Laat je niet door rechts-populisten in de hoek drukken. Geen linkse partij zegt: gooi de poorten maar open. En de hele wereld komt niet naar Europa.’