Tribune 06/2012 :: Jan Marijnissen: Is beschaving fineer?

Column

Jan Marijnissen

Is beschaving fineer?

Ooit was ik in het concentratiekamp Buchenwald. Dit kamp, waar veel (politieke) gevangenen zijn vermoord, ligt slechts een paar kilometer van de beroemde Duitse stad Weimar, de stad van Goethe, Schiller en Bauhaus. Ik stelde me toen de vraag die velen zich ooit hebben gesteld: hoe heeft het kunnen gebeuren dat een beschaafd volk kon vervallen tot massamoord?

Onlangs was ik een paar dagen in de Zuid-Poolse stad Krakau. Was het vroeger een smerige plek waar je niet wilde zijn, nadat er een einde kwam aan de vervuilende, zware industrie in de omgeving is de stad opgeknapt. Krakau is nu niet minder dan een parel. De meeste indruk maakten het Marktplein, een van de mooiste pleinen van Europa, en het vijftiende-eeuwse ­Collegium Maius.

Enkele tientallen kilometers ten westen van Krakau ligt het concentratiekamp Auschwitz. Op de landkaart zult u die naam niet of slechts tussen haakjes aantreffen. De naam van deze voormalige ­kazerne van het Poolse leger is bedacht door de Duitse bezetter. Ook in dit kamp – net als in het iets verderop gelegen en veel grotere Birkenau – hebben onbeschrijflijke schanddaden van een enorme omvang plaatsgevonden; ook hier de nabijheid van een mooie en voorname stad met het dieptepunt van de menselijke geschiedenis om de hoek.

Is beschaving dan inderdaad niets meer dan een laagje fineer? Schuilt er in ons ­allemaal een beul? Ik vrees van wel.

De geschiedenis herhaalt zich niet, maar er valt wel iets van de geschiedenis te leren. We moeten achterstelling voor­komen en, waar aanwezig, bestrijden. Hoop en een goede toekomstverwachting zijn voor elk mens, elk volk, van wezensbelang. We moeten alert zijn op ideeën die strijdig zijn met de fundamentele gelijkwaardigheid van mensen. En, we moeten ons de belangrijke vragen blíjven stellen; argeloosheid en lethargie zijn daar niet mee te verenigen.

Jan Marijnissen

Lees online