Tribune 07/2012 :: Zekerheid voor flexwerkers

Zekerheid voor flexwerkers

SP-Kamerlid Paul Ulenbelt en PvdA-Kamerlid Mariëtte Hamer bieden het wetsvoorstel aan, aan FNV-voorzitter Ton Heerts.

Tekst: Diederik Olders foto: Sander van Oorspronk

Uitzendbanen, payrolling, steeds weer tijdelijke contracten; voor werkgevers interessant omdat mensen weer gemakkelijk aan de kant kunnen worden gezet. SP-Kamerlid Paul Ulenbelt en PvdA-Kamerlid Mariëtte Hamer hebben een wetsvoorstel ingediend met tien plannen die de kloof tussen vaste werk­nemers en flexwerkers verkleinen en de doorstroom naar vast werk ­bevorderen. Ulenbelt: ‘De Kunduz-partijen verkleinen de kloof ook, maar dan door van iedereen flexwerkers te maken.’

› Waarom is er een wet nodig over flexwerk?

‘Het is de hoogste tijd dat iemand opkomt voor de belangen van flexwerkers. Op dit moment is het mogelijk dat twee collega’s jarenlang naast elkaar hetzelfde werk doen en toch verschillend behandeld worden. De collega die vast in dienst is heeft betere ­arbeidsvoorwaarden, ontslagbescherming en – het meest belangrijk – zekerheid. Hij/zij kan ervan uitgaan dat er werk voor hem is en dat hij elke maand weer salaris krijgt. Hierdoor kan hij een hypotheek afsluiten, een gezin stichten en andere grote beslissingen nemen. De flexwerker heeft al deze zekerheid niet. Die zit opgescheept met de stress of er nog werk is en moet belangrijke beslissingen in het leven uitstellen.’

› Gaat het om veel mensen?

‘Erg veel en het worden er steeds meer.

Meer dan een miljoen mensen met flexibele en tijdelijke contracten, oproepkrachten en uitzendkrachten; inclusief zzp’ers (zelfstandigen zonder personeel) zit je al gauw aan de 1,8 miljoen mensen. Het is onvoorstelbaar dat we in Nederland zo’n grote groep tweederangs werknemers hebben die aan hun lot overgelaten worden en niet weten of ze aan het eind van de maand nog wel werk hebben.’

› Is de SP tegen flexwerk?

‘Nee. Sommige mensen kiezen er zelf voor omdat het beter bij hun leven past dan een vaste baan. En voor bedrijven is het een prima manier om ‘ziek en piek’ op te vangen – om ervoor te zorgen dat het werk gedaan kan worden in bijzondere gevallen zoals bij zieke werknemers en bij piekdrukte. Maar wat je nu ziet is dat bij sommige bedrijven maar liefst 80 procent flexwerker is. Vaste contracten worden vervangen door flex­contracten en dan heb je oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt.’

› Als dit zo’n groot probleem is, waarom is het dan niet eerder aangepakt?

‘Al jarenlang strijden allerlei mensen voor gelijke behandeling van flexwerkers. De vakbonden zijn al heel lang bezig dit onderwerp op de politieke agenda te zetten. De Stichting van de Arbeid, waarin werkgevers en werknemers overleggen, heeft zich al meerdere malen kritisch uitgelaten over de positie van flexwerkers. In de Tweede Kamer hebben mijn collega’s van de PvdA en ik allerlei voorstellen gedaan en geprobeerd een meerderheid te overtuigen. Maar tot op heden is er nog geen regering geweest die het lef had om dit probleem echt aan te pakken. Er waren al lang plannen om samen met de PvdA een wetsvoorstel te schrijven, maar door de regeringsdeelname van die partij kwam dat in de koelkast. Toen er weer ruimte was, zijn Hamer en ik meteen om de tafel gaan zitten.’

› Met als resultaat tien voorstellen in één.

‘Als de wet wordt aangenomen, worden er tien dingen verbeterd. Om te beginnen krijgen tijdelijke werknemers ook recht op een ontslagvergoeding en een opzegtermijn. Hierdoor weten de werknemers of hun contract verlengd wordt of niet en kunnen zij op tijd op zoek naar nieuw werk. Bovendien maken we een einde aan de eindeloze opeenstapeling van tijdelijke contracten. Dit stimuleert werkgevers om sneller een vast contract aan te bieden. Vast werk moet gewoon gedaan worden door vaste werk­nemers.’

› Geldt dat ook voor uitzendwerk?

‘Voor uitzendkrachten gaat ook een opzegtermijn gelden zodat zij op tijd op zoek kunnen naar ander werk. Bovendien mag er niet langer onbeperkt gebruik gemaakt worden van het uitzendbeding. Het uitzendbeding betekent namelijk dat een uitzendbureau de werknemer mag ontslaan als de opdracht­gever geen werk meer heeft. Een werknemer heeft in die periode geen enkele ontslagbescherming en kan elke dag ontslagen worden. Absurd als er je erover nadenkt.’

De Kunduz Vijf willen de ziektewet opblazen.

Vakbond: geen sociale woestijn

Paul Ulenbelt en Mariëtte Hamer presenteerden hun wetsvoorstel door het aan te bieden aan de nieuwe FNV-voorzitter Ton Heerts. Dat gebeurde tijdens een manifestatie van de vakbond op Het Plein bij het Tweede Kamergebouw in Den Haag.

De FNV gaat in de aanval tijdens de verkiezingen. Met een grappig wildwest-thema worden de kiezers opgeroepen om op 12 september níét te kiezen voor de ­sociale woestijn van de ‘Kunduz Vijf’, maar voor een solidaire, leefbare samenleving. Op de manifestatie op 3 juli ondersteunde de FNV het wetsvoorstel van SP en PvdA. Allerlei typen flexwerkers waren beschikbaar om in een saloon met klapdeuren (‘je komt er door binnen, maar je vliegt er net zo gemakkelijk weer uit!’) met Kamerleden en journalisten te praten over hun situatie. Jerveley Coffie bijvoorbeeld. Zij is voedingsassistente, had een vaste baan, maar werd ontslagen: ‘En nu doe ik het zelfde werk op een andere locatie van hetzelfde zorgbedrijf, maar dan met een flexcontract. En veel minder uren. Ik ben van acht naar drie uren per dag gegaan.’ Coffie maakt zich nog minder zorgen over zichzelf dan over de oude mensen die ze verzorgt: ‘Met zo weinig uren kan ik niet zorgen dat iedereen goed eet. Je moet tijd met mensen doorbrengen, zodat je ze kent en weet wat werkt. ’s Avonds zijn er soms maar twee verzorgenden aanwezig, geen voedingsassistenten. Zij kunnen niet de tijd nemen om te zorgen dat er goed gegeten wordt. Mensen raken ondervoed. Echt, ­letterlijk ondervoed.’

PvdA-Kamerlid Mariëtte Hamer vindt het niet gek dat de FNV zich kan vinden in de tien voorstellen: ‘Veel ideeën in ons wetsvoorstel komen ook van de FNV. Het is niet voor niets dat we het wetsvoorstel aanbieden aan de nieuwe vakbondsvoorzitter. We zijn het er over eens – vakbond, SP en PvdA – dat flexwerken op zichzelf bestaansrecht heeft, maar dat het onderhand in de plaats is gekomen van het vaste contract. En zeker omdat er veel mensen zijn die niet vrijwillig flexen, moet er wat aan de verschillen met vaste contracten gedaan worden.’

Ook Paul Ulenbelt is blij met de steun van de FNV: ‘De bonden zien in dat veel waar zij voor vechten in de Tweede Kamer wordt opgebouwd of juist afgebroken. Dat de vakbond haar pijlen richt op het Kunduz-akkoord is logisch. Neem het plan om het inkomen van flexwerkers die ziek worden sneller te laten dalen, tot slechts 70 procent van het minimumloon. Belachelijk! De Kunduz-partijen zetten dit door, en partijen als GroenLinks en D66, die altijd pleiten voor gelijke behandeling van tijdelijke krachten, doen hieraan mee. Om nog maar te zwijgen van een partij als de VVD, voor wie het verslechteren van arbeidsvoorwaarden gesneden koek is.’

› En hoe zit dat met ‘payrollen’?

‘Payrollen is een nieuwe, ongewenste variant van de arbeidsovereenkomst. In feite is het gewoon een juridisch trucje waarbij de verantwoordelijkheid van een werkgever verdeeld wordt over een salarisadministratiekantoor en een feitelijk werkgever. Een werknemer die vervolgens zijn/haar recht wil halen valt tussen de wal en het schip. Want de werkgever en het salaris­kantoor wijzen naar elkaar als de werknemer aanklopt. Bovendien heeft de werknemer geen enkele ontslagbescherming meer omdat het UWV aparte regels hanteert voor payrollers. Zo ontduiken werkgevers hun verantwoordelijkheid. Wij willen dat hier simpelweg een einde aan komt door de feitelijke werkgever weer helemaal verantwoordelijk te maken. Je mag nog steeds de administratie uitbesteden als werkgever, maar elke werknemer heeft in ons voorstel voortaan maar één werk­gever: het bedrijf waar de werknemer gesolliciteerd heeft en elke dag werkt. Punt. Geen trucjes meer.’

› De werkgevers zullen blij met je zijn…

‘Het is waar dat ze het zichzelf niet meer zo gemakkelijk kunnen maken. Maar we pakken het ook positief aan. We stimuleren werkgevers om mensen vast aan te nemen, door de financiering van de Werkloosheidswet (WW) aan te passen. Nu draagt de werkgever voor elke werknemer een vast bedrag af aan een fonds waar de uitkeringen uit betaald worden. Maar flexwerkers moeten veel vaker gebruik maken van het vangnet van de WW. Wij willen dat de vervuiler gaat betalen: werkgevers betalen voor vaste krachten een lagere premie. Als een werkgever dan veel flexwerkers in dienst heeft, moet die meer premie betalen. Heeft hij dezelfde mensen in vaste dienst, dan betaalt hij veel minder. Werkgevers merken het dus direct in hun portemonnee als ze meer vaste contracten gaan gebruiken.’

› Vaste contracten zijn toch ook voor de werkgever beter?

‘Als je een werkgever bent met langetermijnvisie wel. Meer zekerheid voor werknemers betekent dat scholing ook weer interessanter wordt. Als mensen langer bij je bedrijf werken, meer ervaring hebben en ook nog geschoold zijn, is dat goed voor de kwaliteit van het geleverde werk. Economen beargumenteren dat te veel flexwerken slecht is voor de innovatie en de groei van de productiviteit – precies het soort dingen die onze economie versterken. Tel daarbij op dat mensen door de toenemende zekerheid over het inkomen weer geld durven uitgeven en je begint de economie weer uit het slop te halen; daar zal geen werkgever tegen zijn.’

› Is het toevallig dat het wetsvoorstel zo vlak voor de verkiezingen wordt ingediend?

‘Nou, het is wel zo dat het voorstel nu zo’n beetje klaar is. Dat was ook zo geweest als het kabinet niet gevallen was. Maar het voordeel is wel dat de kiezer zich over dit belangrijke onderwerp kan uitspreken. Want als het ingediend is, duurt het nog een tijd voor het echt behandeld wordt en erover wordt gestemd. Dat zal pas na de verkiezingen zijn. Onze plannen liggen dus tijdens de verkiezingen en tijdens coalitie-onderhandelingen op tafel. Het is in elk geval één belangrijk onderdeel waar we met de PvdA niet meer over hoeven te onderhandelen. Maar ook als de SP niet in de regering komt, buigt de nieuwe Tweede Kamer zich over onze wet. Kiezers kunnen op 12 september mee laten wegen welke partijen vóór meer zekerheid voor flexwerkers zijn, en welke tegen.’

Kijk voor de FNV-actie op www.socialewoestijn.nl

De tien punten voor zekerder flexwerk

1. Werknemers met een tijdelijk contract krijgen net als vaste werknemers een ontslagvergoeding als hun contract afloopt. Voor elk gewerkt jaar krijgen ze een maandsalaris.

2. Werknemers met een tijdelijk contract en uitzendkrachten krijgen ruim van tevoren te horen of het contract verlengd wordt.

3. Er komt een einde aan het eindeloos geven van tijdelijke contracten. Er mogen nog maar maximaal twee opeenvolgende tijdelijke contracten worden gegeven. Iedereen krijgt na maximaal twee jaar een vast contract. De draaideurconstructie waarbij de werknemer 3 maanden in de WW wordt geparkeerd is ook niet meer mogelijk. Deze termijn wordt namelijk opgerekt naar 12 maanden.

4. Nadelen van payrollen worden aangepakt. Een werknemer heeft voortaan maar één werkgever: het bedrijf waar hij gesolliciteerd heeft en waar hij elke dag voor werkt.

5. Werkgevers die gebruik maken van vaste contracten worden beloond met lagere WW-premies. Vaste krachten worden hierdoor goedkoper en aantrekkelijker voor werkgevers.

6. Het concurrentiebeding verbiedt een werknemer bij een andere werkgever te gaan werken als zijn contract afloopt. Dit past niet bij tijdelijke contracten en wordt daarom alleen toegestaan bij vaste contracten.

7. De proeftijd, waarbij aan het begin van het contract te allen tijde op­gezegd mag worden, wordt verboden bij een contract van minder dan

6 maanden.

8. Uitzendkrachten krijgen meer rechten. Het uitzendbeding, waardoor uitzendkrachten per direct op straat gezet kunnen worden, mag maximaal 18 maanden gebruikt worden.

9. Uitzendkrachten krijgen als er geen werk is eerder recht op loondoor­betaling.

10. Elk contract moet op papier gezet worden, zodat alle gemaakte afspraken terug te vinden zijn. Om de werknemer meer rechtszekerheid te bieden en de bewijslast te vereenvoudigen wordt het verplicht om contracten voortaan altijd schriftelijk vast te leggen.

Lees online