Spanning maart 2009 : 60 jaar NAVO

In april viert de NAVO haar 60-jarig bestaan tijdens een topontmoeting in Straatsburg.

60 jaar NAVO

De Val van de Muur in 1989 zou volgens veel commentatoren de opmaat zijn voor een vreedzamere wereld met meer welvaart. We zijn nu bijna twintig jaar later en de beloofde welvaart voor allen is nog bij lange na niet bereikt; we zitten midden in een wereldwijde economische crisis. Ook de beloofde vreedzame wereld is er niet gekomen. Een serie oorlogen – van voormalig Joegoslavië en gigantische conflicten in Afrika tot Afghanistan en Irak – heeft de mondiale krachtsverhoudingen steeds verder op scherp gezet. Bij de meest recente oorlog in Georgië kwamen zelfs kernmachten Rusland en de VS met elkaar in botsing. De War on Terror sinds de aanslagen in 2001 heeft de wereld in een permanente staat van oorlog gebracht. Met de expansie van de NAVO richting het oosten en de bouw van een raketschild dreigt verdere escalatie. De dreigementen richting Iran maken de situatie er niet stabieler op.

De NAVO richt zich tegenwoordig waarschijnlijk op de omvorming van Noord-Atlantische organisatie tot wereldwijde organisatie van voornamelijk westers georiënteerde, industriële landen. Formeel gaat het bij de verandering van de NAVO om terrorismebestrijding. Van groot belang blijkt echter de concurrentie met grote opkomende machten, zoals China, om grondstoffen en invloedssfeer. Ook de oude vijand Rusland wordt op deze wijze benaderd.

Voor socialisten is het nu de vraag welk standpunt we moeten innemen tegenover de nieuwe NAVO. ‘Nederland uit de NAVO’ was in de tijd van de Koude Oorlog jarenlang een vanzelfsprekend standpunt. Eigenlijk is de NAVO nu een overleefde organisatie en rijp voor de mestvaalt van de geschiedenis. Zover is het helaas nog niet. De organisatie is wereldwijd actief en lijkt de rol in te willen nemen die eigenlijk aan de Verenigde Naties voorbehouden zou moeten zijn. Willen we die ontwikkeling keren, dan moeten we dat misschien van binnenuit doen. De interne debatten in de NAVO kunnen dan voor een groot publiek toegankelijk worden gemaakt.

Tiny Kox, Harry van Bommel en Karel Koster lichten in een aantal artikelen de standpunten van de SP over de huidige ontwikkelingen toe.

Nederland speelt een grote rol in de internationale oorlogsmachinerie. Frank Slijper van de Campagne tegen Wapenhandel schreef daarover voor deze Spanning een mooi artikel. Nederland is een van de grootste landen in de internationale wapenhandel, veel groter dan op grond van het inwonertal zou mogen worden verwacht. In dat opzicht heeft Balkenende in ieder geval zijn zin gekregen, want dat is de door hem geroemde VOC-mentaliteit. Ook in de tijd van de VOC stonden handelaren uit ons land klaar om overal ter wereld geld aan wapentuig te verdienen.

Ondertussen dendert de economische crisis door. De directe schuldigen, de graaiers en falende toezichthouders moeten volgens sommigen zwaar worden gestraft. Dat is misschien wel een goed plan, maar er lijken ook achterliggende structurele oorzaken van de crisis. Het kapitalisme brengt niet voor niets telkens weer crisissen voort. Sjaak van der Velden bezocht een congres in Brussel over die oorzaken en doet kort verslag.

Ronald van Raak schreef een bijdrage voor Het Rijke Rooie Leven over de negentiende-eeuwer Moleschott. Moleschott was de eerste Nederlandse socialist in een parlement, alleen niet in dat van Nederland maar in de Italiaanse senaat. Zijn devies was dat mensen eerst goed te eten moeten hebben voor ze zich verder konden ontwikkelen. Ronald van Raak ziet in hem een vroege voorvechter van de welvaartsstaat die al jaren onder druk staat.