Sociale woningbouw alleen door strijd

Bewoners en woningzoekenden moeten strijd leveren voor hun idealen. De SP is al decennialang hun bondgenoot. Met onze buurtencampagne gebeurt dat nu in heel het land. Samen gaan SP-afdelingen en buurtbewoners de strijd aan tegen sloop, tocht en schimmel. 

Al meer dan veertig jaar knokt de SP samen met bewoners en woningzoekenden voor goede huisvesting. Sla de Tribunes van het jaar 1975 er maar op na: in Den Haag voerde men actie voor gezinnen die in huizen woonden die, ondanks renovatie, niet bewoonbaar waren. Vanwege de tocht en vochtigheid verbood een arts de kinderen, die inmiddels bronchitis hadden, in hun kamers te slapen. Voor een van de gezinnen, de familie Pronk, kraakte men uit nood en protest een woning. Pas toen het gezin daar introk, was de gemeente bereid om een andere woning voor ze te regelen.

Deze actie stond niet op zichzelf. In datzelfde jaar werd in Oss actie gevoerd tegen de bouw van een serviceflat met luxe appartementen, die betaald zou worden uit het AKZO-pensioenfonds. ‘Met de pensioengelden van arbeiders wordt dus een serviceflat gebouwd waar nooit een arbeider zal kunnen wonen’, aldus de Tribune. In Rotterdam trok de SP gezamenlijk op met buurtbewoners uit Crooswijk, die zich verzetten tegen de hoge huren én de aangekondigde verhoging van maar liefst 8 procent. In Tilburg waren SP’ers betrokken bij het eerste BHW-comité in de wijk Sint Pietersplein, waar buurtbewoners zich organiseerden om de wijk en hun huizen op te knappen. De afkorting BHW stond voor Bond van Huurders en Woningzoekenden.

Zeggenschap over je eigen woning

De SP wil dat mensen zoveel mogelijk zeggenschap hebben over hun eigen omgeving: over hun werk, hun wijk en zeker ook hun woning. Dat je daar iets over te zeggen hebt, was veertig jaar geleden niet vanzelfsprekend – en dat is het helaas nog steeds niet. Hoewel gemeenten en overheidsinstellingen tegenwoordig de mond vol hebben van burgerparticipatie, het betrekken van ‘stakeholders’ en de participatiesamenleving, is de weerstand tegen mensen die zich organiseren voor de goede zaak of de eigen buurt vaak groot. 

De afgelopen maanden zijn veel SP-afdelingen, al dan niet in het kader van de buurtencampagne, regelmatig langs de deuren gegaan. Niet zelden troffen zij grote misstanden aan: schimmel, tocht, asbest en de dreiging van sloop in plaats van renovatie. Je kunt gerust spreken over asociale huisvesting. Waar bewoners strijdlustig zijn, helpen onze afdelingen hen de buurt te organiseren. Zodat zij zelf verbetering van hun wijken en woningen kunnen afdwingen. Want zoals Jan Schot, woordvoerder van de actievoerders in Crooswijk in 1975 al zei als reactie op het verwerpen van de eisen van bewoners door staatssecretaris Jan Schaefer: ‘Sociale woningbouw kan in ons land alleen tot stand worden gebracht door strijd van de huurders.’

‘Scheur gemeenschap niet uiteen’

De strijd van de Rotterdammers uit Crooswijk in de jaren zeventig is dezelfde als die in het oosten van Groningen nu. Eind maart kregen huurders in twee straten in de gemeente Pekela een brief van woningcorporatie Acantus met de mededeling dat hun huis wellicht gesloopt gaat worden. Toen de SP’ers langs de deur gingen, kwam de boosheid van de bewoners snel naar voren. Pim Siegers, voorzitter van de lokale SP-fractie: ‘Woningbouwcorporaties vergeten iets te vaak wat het met mensen doet als je over hun woning praat als een paar bij elkaar gemetselde stenen, die al dan niet rendabel zijn.’

In beide straten waren de buurtbewoners overduidelijk: liever renoveren dan slopen. Siegers: ‘Wij hebben de bewoners tijdens ons buurtonderzoek leren kennen als vastberaden Pekelders. Die krijg je hier echt niet weg.’ En ze waren klaar om voor hun woning te knokken. Bewoner Anneke Groot sprak namens de huurders op indrukwekkende wijze de gemeenteraad en de directie van Acantus toe: ‘Scheur deze kleine gemeenschap niet uiteen. Verniel niet zoiets waardevols. Wij horen zó bij elkaar. Wij accepteren elkaar. Als u gaat slopen, maakt u ook mij kapot.’ 

Bij de actiekraam van de bewoners van de Lindenlaan en de SP tegen dreigende sloop, stonden rijen met mensen die de actie wilden steunen. Ruim 800 mensen spraken die dag hun steun en solidariteit uit met de actievoerders. ‘De steun is overweldigend!’, zegt SP-raadslid en actieleider Marga Wubbema. ‘Tot aan de burgemeester toe, nagenoeg unaniem scharen Pekelders zich achter onze eisen. Acantus moet nu echt gaan luisteren, wij geven in ieder geval niet op voordat de plannen van tafel zijn.’ 

Inmiddels is het eerste resultaat binnen: Acantus gaat de komende drie jaar zeker niet slopen. Maar ondanks de vele betrokken en boze reacties is Acantus nog niet helemaal om, dus gaan de acties door. In de Scheepshellingstraat strijden bewoners al langer tegen de plannen van woningcorporatie Acantus. De bewoners besloten samen met de SP de krachten te bundelen met als doel renovatie in plaats van sloop. De bewoners van de Lindenlaan hebben zich verenigd in een comité tegen de sloop van hun huurwoningen. Het actiecomité ‘Lindenlaan: Niet slopen, maar kussen’ zal de komende tijd flink van zich laten horen. De posters waarop deze leus is afgebeeld op een kussensloop, zijn in de hele wijk te zien.

Paleizen voor de arbeiders

Eerder in deze Spanning (pagina 4) werd Het Schip, in de Amsterdamse Spaarndammerbuurt, al genoemd. Deze drie woningblokken, ontworpen door architect Michel de Klerk in de stijl van de Amsterdamse School, zijn tijdens en vlak na de Eerste Wereldoorlog gebouwd. Wat de woningen zo uniek maakt, is de aandacht voor de vormgeving. Het zijn paleizen voor de arbeiders. Tenminste, dat zijn ze nog voor even. Raadslid Erik Flentge: ‘De drijvende gedachte achter Het Schip – laten zien dat betaalbare huurwoningen ook mooi en bijzonder mogen zijn – wordt nu schade aangedaan.’ Want ruim honderd jaar nadat de eerste stenen zijn gelegd wil woningcorporatie Eigen Haard, die Het Schip al sinds de bouw beheert, een deel van de woningen voor ongeveer 1.000 euro per maand gaan verhuren. Weg sociale huurwoningen, weg arbeiderspaleis. 

De Amsterdamse SP-afdeling laat het er niet bij zitten. Die sprak met bewoners en omwonenden om te horen hoe zij denken over de liberalisering van het monument. In deze van oudsher linkse en solidaire buurt, bleek volop steun te zijn voor het verzet van de SP. Raadslid Erik Flentge: ‘Een huis van nog geen vijftig vierkante meter, met een maandprijs van boven de 1000 euro, heeft namelijk weinig meer met sociale huur te maken. Woningen met een sociale huur, tot 710 euro, moeten we juist koesteren in een stad waar sowieso meer sociale woningen nodig zijn.’ Inmiddels hangt de prachtige poster, met de herkenbare Jugendstil vormgeving, voor menig raam in de buurt (zie voorkant van deze Spanning).

De kentering begint in de buurten

De acties in Pekela, Nijmegen en Amsterdam zijn nog in volle gang. Het zijn slechts enkele voorbeelden van de vele acties die SP’ers met buurtbewoners voeren om de buurten te verbeteren. Zij laten zien dat opkomen voor goede huisvesting en een fijne wijk niet alleen nodig is, maar ook door veel mensen belangrijk gevonden wordt. 

Concluderend stelt SP-partijvoorzitter Ron Meyer: ‘We willen in één jaar tijd één miljoen mensen betrekken bij onze acties om zo’n 300 buurten te verbeteren. Niet afwachten totdat de wethouder of minister wat doet, maar samen met duizenden mensen in heel het land onze buurten, scholen en gemeenschappen verbeteren. Als mensen samen in actie komen, ontstaat er een gemeenschappelijke ‘voorgrond’ en staan bijvoorbeeld verschillen in achtergrond niet in de weg. Dan ontstaat er hoop en is alles mogelijk.’

De kop van dit artikel stond ook boven een artikel in de Tribune uit 1975 over de strijd van huurders tegen de hoge huren in Crooswijk, Rotterdam.