Tribune 9/2011 :: ‘Ze vonden dat we gevaarlijk bezig waren’’

‘Ze vonden dat we gevaarlijk bezig waren’

Marcel van den Bergh en Memed Sari zijn inmiddels ook ook actief in de SP.

Na zes jaar strijd hebben de Leidse vuilnismannen Memed Sari en Marcel van den Berg gewonnen. De geplande verzelfstandiging van alle gemeentelijke diensten (ongeveer 300 medewerkers) is van de baan, en de problemen binnen de dienst worden eindelijk opgelost. Ook al verklaarden hun collega’s ze in het begin voor gek en werden ze door hun bazen tegengewerkt, Sari en Van den Berg bleven strijden voor hun gelijk.

tekst: Jola van Dijk foto: Anouk Pross

Niet willen weten

Het gehele Leidse Stedelijk Beheer, van de vuilnisophaal tot de riolering en het groenbeheer, zou samengevoegd worden met de gemeentelijke diensten van omliggende gemeenten en verzelfstandigd worden. Op die manier hoopte het stadsbestuur te bezuinigingen want dan raakten de werknemers hun duurdere ambtenaren-cao kwijt. Maar vooral ook hoefde het stadsbestuur dan niet de vingers te branden aan de problemen binnen de dienst en kon de doofpot dichtblijven. Antoine Theeuwen, fractievoorzitter voor de SP in Leiden, verzette zich daarom sinds 2007 samen met vuilnismannen Memed Sari en Marcel van den Berg tegen de verzelfstandiging. Theeuwen: ‘De managers waren zover verwijderd geraakt van de werkvloer dat ze niet meer wisten wat er speelde. Toen we ons echt in de cijfers gingen verdiepen, bleek dat men zich voor vijf miljoen verkeken had wat betreft de verzelfstandigingsplannen. Ook de verhouding tussen eigen personeel en aannemers was helemaal scheef. Per jaar ging dertien miljoen euro naar de inhuur van externe aannemers, en slechts tien miljoen naar het eigen personeel. Maar in de rapporten van externe adviseurs werd voor bezuinigingsmogelijkheden alleen naar het eigen personeel gekeken. Totdat de accountant ontdekte dat ruim negen miljoen aan contracten aan bevriende aannemers gegund was, in plaats van dat werk onpartijdig te verdelen via de verplichte Europese aanbesteding.’

Besparingen vinden

Sari: ‘Wij werken dag en nacht voor de stad, terwijl de bestuurders onverantwoord miljoenen uitgeven. En dat onrecht hadden ze met een sisser voor zichzelf af willen laten lopen door ons de lasten te laten dragen. Wij zouden er door de verzelfstandiging op achteruitgaan in salaris en pensioen. Maar vooral zou de belastingbetaler er niet wijzer op worden want de verspilling zou doorgaan. Gelukkig hebben we dat kunnen blokkeren.’ In de gemeenteraad was eerst nog een meerderheid voor de verzelfstandiging van het stedelijk beheer, maar met steun van D66 is het de SP tijdens de coalitieonderhandelingen vorig jaar gelukt om de stemming te kantelen. Theeuwen: ‘Als we binnen een jaar aan konden tonen dat de dienst zelf een even grote besparing kon halen als op papier stond, zou de verzelfstandiging niet door gaan. Dat is gelukt. Er wordt zoveel verspild dat het niet zo’n probleem was om besparingen te vinden. Uiteindelijk heeft de gemeenteraad deze maand ons voorstel met algemene stemmen aanvaard.’

Elke dag ruzie

In 2005 werden Sari, Van den Berg en hun collega’s voor het eerst geconfronteerd met de verzelfstandigingsplannen. Sindsdien hebben de twee vuilnismannen er alles aan gedaan om met feiten aan te tonen wat er mis ging binnen het stadsbeheer. Sari: ‘We zijn met de managers, bestuurders en wethouders gaan praten maar ze veegden ons verhaal helemaal van tafel.’ Van den Berg valt Sari bij: ‘Zelfs de vakbonden hebben ons aan de kant gezet. Ze hebben hun achterban keihard laten vallen om een wethouder te redden. Triest, want wij hebben als ambtenaar een gedragscode dat je misstanden moet melden. De toenmalige bestuurders lapten die gedragscode zelf aan hun laars. Voor hen gold maar één regel: zorg dat ze niet de pers benaderen en dat ze hun mond houden. In de hoop dat alles op een nette menselijke manier opgelost zou worden, hebben we dat eerst ook gedaan. Maar toen de druk en dreigementen toenamen en niemand wilde luisteren, zijn we uiteindelijk naar de SP gegaan.’ Sari: ‘Die partij komt wel op tegen onrecht, en zonder de hulp van de SP hadden we dit niet kunnen bereiken. Collega’s vonden dat we gevaarlijk bezig waren en dachten dat het ons de kop zou kosten. We hebben ook elke dag ruzie gehad met onze bazen en de psychische druk vreet aan je lichaam. Ze probeerden ons klein te krijgen maar het is ze niet gelukt! We wisten dat we gesteund werden door onze collega’s, zij hielpen ons met het vinden van de informatie. En omdat we die documenten in handen hadden wist ik dat we niet ontslagen zouden worden, we hadden de waarheid in handen. Ze kunnen ons niet kapot maken want we zijn de stem van de werkvloer.’ Het aankaarten van de problemen heeft veel tijd en energie gekost, maar Sari zou het zo weer doen en hoopt dat ambtenaren in andere gemeentes het Leidse voorbeeld zullen volgen. ‘We zijn niet de enige gemeente waar geld verdwijnt doordat uitgaven niet goed verantwoord worden. Ik hoop dat anderen dat ook aan gaan kaarten in hun eigen gemeente. Maar zorg wel dat je eerst intern een heel goed netwerk organiseert. Win het vertrouwen van je eigen collega’s want dan krijg je steun en de gegevens die je nodig hebt, en kan er als het nodig is een wilde staking geregeld worden.’

Eindelijk rust

Samen wisten Sari en Van den Berg elkaar door moeilijke tijden heen te helpen. Uiteindelijk zijn zij gebleven en alle bestuurders vertrokken. Theeuwen: ‘Iedereen die hier ambtelijk of politiek voor verantwoordelijk was is inmiddels vertrokken, maar uiteraard allemaal om andere redenen.’ Over dat laatste is Sari en Van den Berg nog wel boos. ‘Wat we niet snappen is dat ze allemaal hogere functies gekregen hebben. Dit soort bestuurders moet ter verantwoording geroepen worden, maar dat gebeurt niet. Ze krijgen zelfs betere banen!’ Ondanks alle problemen uit het verleden hebben Sari en Van den Berg wel weer vertrouwen in de toekomst. Sari: ‘Onze nieuwe afdelingsmanager doet gewoon goed werk. Ik werk al twintig jaar hier, maar heb nog nooit eerder zo’n bestuurder gezien. We hebben kritisch naar zijn bedrijfsplannen gekeken, maar het is gewoon goed. Na al die jaren wordt de managerscultuur aangepakt en komt er eindelijk een beetje rust op de werkvloer.’

Lees online