Tribune 6/2011 :: También la lluvia

Hans kijkt

También la lluvia

tekst: Daniël de Jongh foto: Wildbunch

Wie Wie Hans van Heijningen (1953), algemeen secretaris SP

Wat También la lluvia (regie Iciar Bollain, 2010)

›Wat is het?

‘También la Lluvia (Zelfs de Regen) is een speelfilm waarin twee verhalen door elkaar lopen. Een Spaanse producent en film­regisseur zijn in 2000 in de Boliviaanse stad Cochabamba om een film te maken over de Spaanse verovering, vijfhonderd jaar eerder. Terwijl zij de film draaien, breekt daar een groot volksprotest uit tegen de privatisering van de watervoorziening. De hoofdrolspeler uit de film blijkt de leider van de water­oorlog te zijn.’

›Wateroorlog?

‘ Ja. Cochabamba is een grote stad en de watervoorziening heeft er een hoog houtje-touwtjegehalte, denk aan zelf gegraven waterputten, collectieve watertappunten en een haperend toeleveringssysteem. Om het watersysteem te moderniseren, verkocht de Boliviaanse regering het aan een grote buitenlandse multinational. Die wilde wel investeren, maar tegen een tariefsverhoging van wel 300 procent. De meeste inwoners van Cochabamba zijn arme mensen van inheemse afkomst, met een daginkomen van 1 of 2 dollar. De inheemse bevolking ging massaal de straat op, er braken gevechten uit met politie en ordetroepen en in een mum van tijd werden overal in en rond de stad barricades opgeworpen. In een week tijd vielen er een dode en honderdzeventig gewonden en verspeelde de overheid alle steun. De privatisering werd stopgezet.’

›Is deze film een aanrader?

‘Wat mij betreft wel. Het is een laagdrempelige, maatschappijkritische film over vijfhonderd jaar westerse overheersing. Je ziet de westerse cultuur van gejaagdheid: die Columbusfilm moet binnen een vastgesteld aantal dagen gedraaid worden, anders is er geen geld meer en komen de makers in de problemen. Daartegenover staat de cultuur van mensen die alle tijd hebben, maar gebrek aan geld, water en eten. Dat leidt tot krankzinnige confrontaties. Het is geen clichématige film met goede en slechte mensen. Hij deed me denken aan de films van Ken Loach en dat bleek geen toeval te zijn: het scenario is geschreven door Paul Laverty, Loach’ vaste scriptschrijver. Op overtuigende wijze brengt deze film de dilemma’s in beeld waarmee mensen in hun dagelijks leven worden geconfronteerd. De nadruk ligt op de psychologisch complexe worsteling van de Spanjaarden: betoon je je solidair met het verzet en loop je risico, of kies je voor je eigen hachje, je baan en je

gezin. Soms is de held zwak, een andere keer ontpopt de botterik zich als held. De Bolivianen in de film worden als collectief in beeld gebracht, zowel ten tijde van Columbus als in de wateroorlog. Heel herkenbaar is hoe de strijd daar een natuurlijk onderdeel van het dagelijks leven is. Als je niet zeker bent van je dagelijks brood, en de politie en het leger de vijand zijn, ligt de politiek op straat. Dan moet je een blokje om lopen om niet met protest en politiek geconfronteerd te worden.’

›Heb je zelf iets met Bolivia?

‘Toen ik in 1979 in Bolivia was, was de rechtse dictator Hugo Banzer kort daarvoor tot aftreden gedwongen door een door links gesteunde militaire coup. Banzer was een schoft, die het leger tegen de bevolking van de volkswijken inzette om aan de macht te blijven. Desondanks werd hij in 1997 opnieuw tot president gekozen. In die hoedanigheid sloot hij het gewraakte water­contract met een dochteronderneming van de multinational Bechtel. Het is trouwens wel interessant dat die naam nergens in de film wordt genoemd, evenmin als de nasleep. Jarenlang heeft het bedrijf zich ingespannen om van Bolivia tientallen miljoenen dollars schadevergoeding te krijgen wegens contractbreuk. Via een brieven­busconstructie in Nederland – Bechtel had een nepkantoortje bij het Leidseplein in

Amsterdam – liep een procedure bij de Wereldbank. Daar werd internationaal – ook door XminY Solidariteitsfonds waar ik toentertijd werkte – actie tegen gevoerd. Van­wege imagoschade heeft Bechtel de procedure in 2006 stopgezet. Daarmee is Cochabamba wereldwijd een belangrijke inspiratiebron geworden voor inheemse strijd.’

Te zien in heel Nederland

(kijk op belbios of www.wildbunch.nl)

Lees online