Spanning december 2009 :: Meedoen of niet?

De SP doet alleen mee in raden, parlementen en besturen als we een verschil kunnen maken. Pluche om het pluche is aan SP’ers niet besteed. Dat klinkt simpel, maar de afweging om wel of niet mee te doen is dat niet altijd.

Tekst: Diederik Olders

Er zijn heel wat verkiezingen waar je als Nederlandse politieke partij aan kunt meedoen. Voor de Tweede Kamer, de Provinciale Staten, het Europees Parlement, de gemeenteraad, sinds 2008 de waterschappen en nog meer. De SP doet niet altijd mee. Soms heeft dat te maken met de eisen die wij stellen aan het democratische orgaan waar het om gaat. Zo doen we niet mee met de waterschapsverkiezingen omdat dat een puur uitvoerend orgaan is, waarbij de vertegenwoordigende rol van volksvertegenwoordigers eerder bedenkelijk is dan nieuwe perspectieven biedt (zie ook de Spanning van augustus 2008). Zo’n besluit is een kwestie van afwegen, want er zijn democratische organen die we óók graag anders zouden zien, maar waar we toch aan de verkiezingen meedoen. Een voorbeeld daarvan zijn de provincies, die wat de SP betreft wel wat kleinschaliger mogen.

Realistische verwachtingen

Amsterdam en Rotterdam hebben behalve een gemeenteraad ook deelgemeenteraden en -besturen. In de Spanning van juni dit jaar werd beargumenteerd dat deelgemeenten er niet in slagen democratie dichter bij de mensen te brengen, en actieve bewoners zelfs in de weg zitten. In Rotterdam werd mede daarom over deelname aan deelraadsverkiezingen gezegd: liever niet. Toch gaan SP’ers in één Rotterdamse deelgemeente – Charlois – meedoen.

Geertje Boekhoudt was afgelopen jaren dagelijks bestuurder – deelgemeente-wethouder – en daarvóór voor 8 jaar fractievoorzitter in een andere Rotterdamse deelgemeente, namelijk Prins-Alexander. De afdeling heeft besloten in maart 2010 niet meer mee te doen in Prins Alexander. Boekhoudt vindt dat jammer. Zij ziet ondanks de beperkingen van deelgemeenten genoeg ruimte om wel degelijk wat voor bewoners voor elkaar te krijgen. Boekhoudt: “Dit is toch de democratische instelling die het dichtst bij de Rotterdammers zit. En daar kun je wat echte SP-dingen voor elkaar krijgen. Bij de verkiezingen in 2006 hadden wij wijkbudgetten in ons tienpuntenplan opgenomen, en dat is nu goed geregeld. Geen bureaucratische subsidiepot, maar een groep bewoners, een wijkcontactpunt, die goede ideeën voor de wijk verzamelt en onderzoekt of de mensen in de wijk dat ook goede ideeën vinden. De indieners van het gekozen idee zijn zelf verantwoordelijk voor de uitvoering. Het gaat om voor wijkbewoners belangrijke zaken als een hek om een trapveldje voor de veiligheid van de kinderen. Maar het succes van de wijkbudgetten zit in het grotere doel, namelijk dat mensen zich actief inzetten voor hun omgeving, en dat dat niet steeds dezelfde mensen zijn. Ik zie gelukkig steeds nieuwe gezichten.”

Nu de SP in Rotterdam alleen in een andere deelgemeente mee gaat doen met de deelraadsverkiezingen, ondersteunt Boekhoudt de ‘nieuwelingen’ met scholingen: “Ze moeten met realistische verwachtingen de deelraad ingaan, en weten wat ze willen. Ze zullen vaak te horen krijgen: Wat doen jullie hier? Jullie willen de deelgemeenten toch afschaffen?”

Inhoudelijk sterker

De SP doet in maart 2010 in 109 gemeenten mee aan de gemeenteraads- verkiezingen. De reden dat niet in alle 441 gemeenten wordt meegedaan, ligt er niet in dat de SP ontevreden is over de gemeenteraad als democratisch orgaan. De eerste reden is dat er niet in alle Nederlandse gemeenten SP-afdelingen bestaan. Daarnaast stelt de SP ook eisen aan zichzélf voordat de partij meedoet. Dus zijn er gemeenten waar wel een SP-afdeling is, maar waar niet aan verkiezingen wordt meegedaan. Eric ter Horst is bestuurslid van de SP-afdeling Winterswijk. Voor de verkiezingen in 2006 werd er gesproken over deelname, maar dat is niet doorgegaan. Ter Horst: “De afdeling Doesburg waar we toen nog onder vielen, adviseerde ons nog niet mee te doen. Wij waren al behoorlijk actief toen, maar waren nog amper een afdeling. We deden veel, maar het hing allemaal nog als los zand aan elkaar. Het was toen niet leuk dat het nog te vroeg was om mee te doen, maar achteraf is het heel goed geweest. Ik ken wel afdelingen die te snel in de gemeenteraad zijn gegaan en zo de basis van de afdeling hebben laten inzakken. Sinds die tijd hebben we de afdeling echt opgebouwd, er veel actieve leden bijgekregen. En ook inhoudelijk zijn we sterker geworden. Op de belangrijke thema’s zijn we zichtbaar geworden en hebben we onderzoek gedaan – onder ov-gebruikers, onder huurders.”

Winterswijk gaat bij de komende gemeenteraadsverkiezingen wel meedoen. Ter Horst: “In de jaren dat we niet in de gemeenteraad zaten, hebben we wel gebruik gemaakt van mogelijkheden om mee te praten. Dan leer je ook de andere lokale partijen kennen, en krijg je een beeld van de mogelijkheden die je hebt als je wél in de raad zit.”

Je leeft er toch naartoe

Hans Boerwinkel was in 2004 voorzitter van de afdeling Doetinchem. Er waren in dat jaar herindelingsverkiezingen, en de SP deed in Doetinchem niet mee. Volgens Boerwinkel was dat toen een zware beslissing: “Als bestuur hebben we toen – natuurlijk in overleg met ‘landelijk’ – zelf besloten dat we niet aan de eisen voldeden. Dat zijn de eisen die we als SP’ers aan onszelf stellen. We kunnen wel roepen ‘actie en fractie’, maar er is nogal wat voor nodig om dat waar te maken. Als je meedoet met verkiezingen moet je natuurlijk een fatsoenlijke raadsfractie kunnen leveren. Die blijven ook buiten de raad actief, maar toch moeten er genoeg actieven overblijven die níét in de raad zitten. En dan moet je nog een actief bestuur overhouden, wederom liefst niet alleen maar mensen die ook in de raad zitten.” Boerwinkel is ervan overtuigd dat meedoen in 2004 tot problemen had geleid: “Dan had je het verprutst. De afdeling was toen pas een half jaar een officiële afdeling. Op dat moment zag het er wel aantrekkelijk uit; als we hadden meegedaan was er een linkse meerderheid geweest. We hadden graag meegedaan, en ik merkte dat het lastig was om mensen te motiveren om door te gaan, actief te blijven. Ik merkte dat ook aan mezelf. Je leeft er toch naartoe. Ik ben nu minder actief, overigens om andere redenen – ik heb nu een speelgoedwinkel en dan zijn de mogelijkheden om voor de SP actief te zijn beperkt.”

Raadsklaar

Peter de Vos werd anderhalf jaar geleden voorzitter in Doetinchem. Met frisse moed, en met als doel om de afdeling raadsklaar te maken. De Vos: “Verkiezingen winnen is geen doel op zich, maar het werd tijd dat we ook in Doetinchem gaan meebeslissen. We hebben bijvoorbeeld al een tijd een hulpdienst. Zo kun je mensen helpen en krijg je inzicht in hun problemen. Maar het blijft vaak het achteraf oplossen van losse problemen. In de raad kun je voorstellen doen om dingen structureel vóór te zijn.” De campagne is wat De Vos betreft al anderhalf jaar geleden begonnen: “Sinds we besloten hebben om opnieuw de schouders eronder te zetten, is er ook een nieuwe groep enthousiaste mensen bijgekomen. We buurten veel, hebben actiegevoerd en zijn voor de mensen zichtbaar geweest op onderwerpen als een betere langdurigheidstoeslag voor minima, de verkoop van Nuon en natuurlijk 65 blijft 65.”

Dat de SP-Doetinchem in 2004 nog niet meedeed, vindt De Vos achteraf verstandig: “Je hebt een stevige basis nodig om politiek te voeren zoals de SP dat wil. Als je een fractie van vijf, zes mensen moet leveren, is dat een aanslag op je actieve ledenbestand. We doen nu in maart wel mee, en ook dan is het een sprong in het diepe. Maar met de lange voorbereiding en door een brede basis actieve leden hebben we wel de risico’s maximaal beperkt.” De Vos herkent dat het voor sommige actieve leden demotiverend was, dat de SP in 2004 niet meedeed: “Ik heb er toen ik voorzitter werd werk van gemaakt om mensen uit die negatieve sfeer te krijgen. Op het moment dat je wilt gaan meedoen en dan uiteindelijk het besluit valt om toch niet mee te doen, leeft bij sommigen toch het gevoel: we mógen niet meedoen van ‘landelijk’. Ik vond het mijn taak om onszelf de spiegel voor te houden, en dat ‘landelijk’ daar juist een positieve rol in speelt. Ik heb nu in de aanloop naar deze verkiezingen gemerkt dat de landelijke partij ons enorm ondersteunt. We krijgen hulp en advies van ervaren SP’ers in omliggende gemeenten, het scholingsteam denkt mee. De eisen die we onszelf stellen gaan verder dan bij andere partijen – terecht wat mij betreft.”