Spanning december 2009 :: Een historische 21 november

Eerste schermutselingen

Een historische 21 november

Veel journalisten en commentatoren verwachtten tijdens de FNV-actie op 21 november een herhaling te zien van het Museumplein in 2004. Toen stroomden 350.000 mensen naar Amsterdam en bleven er nog eens 50.000 steken op de stations omdat de NS de stroom niet aankon. Naast FNV en CNV hielpen nog eens zo’n 500 organisaties om de grootste vakbondsdemonstratie uit de geschiedenis te organiseren. De commentatoren en het NOS-journaal spreken over een lage opkomst op 21 november. Zij begrijpen niet dat de strijd pas is begonnen.

Tekst: Paul Ulenbelt Foto: Suzanne van de Kerk

Als hooggespannen verwachtingen niet uitkomen, leidt dat tot teleurstelling. Die hooggespannen verwachtingen waren onterecht. Die teleurstelling is het gevolg van onkunde, van het niet begrijpen hoe dingen tot stand komen. De meerderheid van de Nederlandse bevolking is tegen het verhogen van de AOW-leeftijd naar 67 jaar. Opiniepeilingen geven aan dat een miljoen mensen actie wil voeren tegen verhoging van de AOW-leeftijd. Die stonden niet in Assen, Deventer, Eindhoven en Rotterdam. Grote massa’s komen in beweging als het gaat om erop of eronder. Alles wordt dan gemobiliseerd voor de definitieve slag; dat gebeurt nog niet bij de eerste schermutselingen. En die slag moet nog komen. In het voorjaar.

Akkoordje Donner en werkgevers

De opkomst op 21 november was volgens mijn verwachting. Hoewel de coalitie al in maart heeft besloten de AOW leeftijd tot 67 te verhogen, kreeg de SER tot 1 oktober de tijd om een alternatief te bedenken. Agnes Jongerius spiegelde het land voor dat het niet moeilijk zou zijn om met de werkgevers een bezuiniging van 4 miljard op de overheidsfinanciën te bedenken als alternatief voor de verhoging van de AOW-leeftijd. Wat zij niet wist, is dat Donner en de werkgevers het achter haar rug om al op een akkoordje hadden gegooid. Donner schreef in juni dat niet alleen de AOW-leeftijd omhoog zou moeten gaan, maar ook de pensioenleeftijd. Het verschil tussen pensioenleeftijd en AOW-leeftijd behoeft uitleg. In vrijwel alle bedrijven bepaalt de cao op welke leeftijd je kunt stoppen met werken. En die uittrede-leeftijd, de pensioenleeftijd, betekent dat het loon van de baas wordt vervangen door een pensioenuitkering van het pensioenfonds. Gemiddeld ligt de pensioenleeftijd op 62 jaar. Voor velen heeft de AOW-leeftijd geen betekenis voor de leeftijd waarop je kunt stoppen met werken.

Verkeken

Jongerius heeft verklaard dat ze te laat in de gaten had dat het ook om de pensioenleeftijd zou gaan. Het verhogen van de pensioenleeftijd levert werkgevers veel geld op. Er hoeft voor 2 tot 3 jaar geen pensioen te worden gespaard. Als je beseft dat werkgevers ongeveer driekwart van de premies betalen levert het verhogen van de pensioenleeftijd hen circa 4 tot 5 miljard op. Er zijn mensen die voor minder hun ziel aan de duivel verkopen!

Jongerius heeft zich verkeken op de werkgevers. Ze dacht dat de werkgevers, waarvan bekend is dat ze ook geen ouderen in dienst willen houden, daarom tegen de verhoging van de AOW-leeftijd zijn. Maar dat verzet gaat natuurlijk overboord als je, op voorspraak van Donner, miljarden in je zak kan steken. De mensen hoef je niet in dienst te houden. Er zijn genoeg mogelijkheden voor werkgevers om ouderen te lozen en niet aan te nemen.

Weerzin tegen de PvdA

Jongerius heeft zich ook verkeken op de PvdA. Ze verwachtte dat Bos de kant van de vakbeweging, de kant van de werkende mensen zou kiezen. Dat deed Bos dus niet. Bos heeft zijn rode jasje uitgetrokken, zei ze op de Coolsingel. En ze opende frontaal de aanval op de PvdA-leiding. Kok schudde de ideologische veren af en maakte daarmee de PvdA medeplichtig aan het uitvoeren van de neo-liberale agenda in de paarse coalitie met de VVD. Bos heeft een zelfde fatale blunder begaan door zijn Rode Jasje uit te trekken. Hij heeft de banden met de vakbeweging en de werkende mensen doorgesneden. Een zich zelf nog steeds sociaal-democratische noemende partij kan zich niet zo blijven noemen als de werkenden zich massaal van die partij afkeren. En niet alleen de werkenden. Veel vakbondsbestuurders, die in hart en nieren tot de sociaal-democratische stroming horen hebben vol walging de PvdA van Bos de rug toegekeerd. Zoals Ben Roodhuizen, 35 jaar PvdA-lid, vakbondsonderhandelaar. In een open brief schrijft hij: ‘Uw gebrek aan durf om samen met de FNV op te trekken en het gebrek aan georganiseerde energie om daadwerkelijk op te komen voor de veranderingen in de samenleving is spreekwoordelijk. In plaats van de uitwassen in ons bestel die ten grondslag liggen aan deze crisis (…) aan te gaan pakken, verdedigt u een ingreep in de AOW als sociaal en nodig om de boel draaiende te houden. De werkgevers hebben hun beloning voor hun a-sociale opstelling op een goudschaaltje aangereikt gekregen. U legt de rekening bij de gewone mensen. Het is mijn overtuiging dat deze mensen zich overigens massaal zullen afwenden van de PvdA. In mijn functie als vakbondsbestuurder ben ik elke dag in contact met onze leden in bedrijven en instellingen. De weerzin tegen de PvdA is – al geruime tijd – ernstig en niet meer tegen te spreken. Deze PvdA kan ik ook niet meer steunen, niet meer met mijn lidmaatschap maar ook niet meer met mijn stem.’ Vele tientallen andere vakbondsbestuurders heb ik hetzelfde horen zeggen. Dat maakt 21 november historisch: een breuk tussen de FNV en de PvdA van Bos.

De rekening aan de cao-tafel presenteren

Dat maakt ook dat de FNV-leiding de bakens moet gaan verzetten. Dat zal moeten om behoud van de pensioenleeftijd te winnen. Nu al zal de hele FNV de rekening die het kabinet bij de werkenden wil neerleggen, moeten doorschuiven naar de werkgevers. Zij moeten nu al weten dat zij dan de rekening krijgen. Nu moet dat aan de cao-tafel aan de orde worden gesteld. En desnoods met stakingen kracht worden bijgezet. Werkgevers zijn al tegen de uitzondering voor zware beroepen omdat het onmogelijk is uit te voeren. Als zij ook nog eens het gevoel krijgen dat zij de rekening krijgen, zullen zij hun steun aan de verhoging naar 67 intrekken. Met de manifestaties op 21 november is de strijd pas begonnen. En die strijd kan gewonnen worden als de FNV nu in de bedrijven de werkgevers de wacht aanzegt. De behandeling van de AOW verwacht ik in het voorjaar. Er kan nog makkelijk het klimaat ontstaan dat de verhoging van de AOW-leeftijd toch maar aan de kiezer moet worden voorgelegd. Dat voorstel van de SP haalde in de Kamer geen meerderheid. Opmerkelijk was wel dat PvdA’ers Heerst en Kalma voorstemden. Je kunt een slag verliezen, als je de oorlog maar wint.