Tribune 11/2011 :: De bulldozer die megastal heet

De bulldozer die megastal heet

Nederland wil geen megastallen meer. Staatssecretaris Bleker wil ze ook niet. Waarom is het dan nodig dat SP-Tweede Kamerlid Henk van Gerven hem moet oproepen om de bouw van een megastal in Limburg te blokkeren?

tekst: Rob Janssen foto: Berry Stokvis / Hollandse Hoogte

Staatssecretaris Bleker neemt van Milieudefensie een petitie over de megastallen in ontvangst die als boodschap heeft: de grootte doet er toe! Hij kan er om lachen – als een boer met kiespijn.

Het werd als een historisch moment gezien, toen Limburg in 2004 als allereerste provincie haar zogenaamde Reconstructieplan presenteerde. Aanleiding vormde de uitbraak van varkenspest in 1997. Het ‘Reconstructieplan Noord- en Midden-Limburg’ voorzag dan ook in onder meer ‘een afwaartse beweging’ van de intensieve veehouderij in kwetsbare gebieden en ‘vermindering van de veterinaire kwetsbaarheid’. Integrale kwaliteitsverbetering van het platteland, dat was de inzet.

Staatssecretaris Bleker van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie scherpte die gedachte eind vorige maand nog eens aan. Een rem op megastallen, een duurzame landbouw en de nadruk op boerengezinsbedrijven; dat was volgens hem de toekomst. Opmerkelijk is wel dat hij tegelijkertijd geen wettelijke grenzen wenst te stellen aan de grootte van veehouderijen. Waarom niet? Bleker wil wachten op het oordeel van de Gezondheidsraad, die momenteel de mogelijke gevaren van de intensieve veehouderij voor de volksgezondheid in kaart brengt. Maar die rapportage wordt pas eind volgend jaar verwacht. En tot die tijd? Tja...

De Limburgse gemeente Horst aan de Maas wil een vergunning verlenen voor een megastal met 1,2 miljoen kippen en 34.000 varkens. Tegen de bouw van dit zogenaamde Nieuw Gemengd Bedrijf (NGB) vlakbij het plaatsje Grubbenvorst wordt al jarenlang geprotesteerd (zie Tribune januari 2008) en het was de provincie die in 2008 groen licht gaf voor de ruimtelijke procedure die de megastal mogelijk moest maken. Dat laatste verraste destijds Thijs Coppus, SP-fractievoorzitter in de Provinciale Staten van Limburg: ‘Het Nieuw Gemengd Bedrijf was volgens ons niet in overeenstemming met de reconstructie-gedachte.’ Bijna drie jaar later is ook SP-Kamerlid Henk van Gerven verrast, namelijk over het feit dat staatssecretaris Bleker niet ingrijpt om de bouw van de megastal in Limburg te voorkomen. ‘Als Bleker wil wachten op het advies van de Gezondheidsraad, dan moet hij nu de zaak op slot gooien’, zegt Van Gerven. Volgens het Kamerlid is Bleker een man met twee gezichten. ‘Aan de ene kant zegt hij dat de groei van megastallen niet kan doorgaan, maar aan de andere kant legt hij de schaalvergroting geen strobreed in de weg. Zo gaat dat nou voortdurend: aanvankelijk klinken zijn standpunten vrij aardig. Maar als puntje bij paaltje komt, als het aankomt op daden, dan laat hij het op zijn beloop.’

Uitgerekend in Limburg zag het ernaar uit dat het gedaan was met de megastallen. Tijdens de laatste Statenverkiezingen werd de PVV de grootste partij in de zuidelijkste provincie en die partij had zich steeds tegen megastallen uitgesproken. Dat wil zeggen: vóór de verkiezingen. Want toen de partij van Wilders deel ging uitmaken van het Limburgse provinciebestuur was het snel uit met de pret. In augustus van dit jaar liet het college van Gedeputeerde Staten weten ‘geen moeite’ te hebben met megastallen. Thijs Coppus: ‘Ik heb de PVV regelmatig herinnerd aan haar verkiezingsbelofte, maar dan zeggen ze: “Meneer Coppus, maar dat is úw mening.” Belachelijk, zelfs hun eigen woorden doen ze nu af met “úw mening”. Er is met die partij geen debat te voeren.’ De Limburgse SP heeft een initiatiefvoorstel voor de landbouw in voorbereiding waarin voor een stalgrootte van maximaal anderhalf hectare wordt gepleit.

Ondertussen blijft het aantal megastallen in Nederland gewoon doorgroeien. En hoe! In augustus nog gaf de provincie Noord-Holland een melkveehouder toestemming voor de bouw van een megastal met een oppervlakte van maar liefst drie hectare. Inmiddels zijn er al zo’n driehonderd megastallen in Nederland. Kortom: ondanks het groeiende verzet ertegen, ondanks de hoge positie op de politieke agenda’s, ondanks de maatschappelijke roep om dierenwelzijn en kwaliteit van voeding en leefomgeving en ondanks de provinciale reconstructieplannen gaat het allemaal gewoon door. Thijs Coppus: ‘Alles wat men door middel van de reconstructieplannen wilde tegengaan wordt nu gewoon uitgevoerd. Het oorspronkelijke belang is totaal uit het oog verloren. Ik kan het niet anders verklaren dan dat mensen met bepaalde belangen hun zin hebben weten door te drijven in de politiek. In Horst aan de Maas stelt een meerderheid van de gemeenteraad dat het NGB innovatief zou zijn en dat de mest er gerecycled zal worden. Erg mager, als je het mij vraagt.’

‘Plat lobbyisme is het’, zegt Henk van Gerven. ‘Dat zie je ook als je kijkt naar Blekers natuurbeleid, dat gestoeld lijkt te zijn op: leve het particulier natuurbeheer, weg met het collectieve beheer door Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Want terwijl hij de doelstellingen in het kader van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en Natura 2000 loslaat, speelt hij de landbouwsector juist grond toe. Het is bijna decadent. Geldgebrek, zeg je? Nou, voor de prijs van twee JSF-straaljagers kun je een heel jaar aan natuurontwikkeling doen. Het zijn dus gewoon politieke keuzes waar we over praten.’