Tribune 11/2011 :: 2011 was het jaar van Europa en van ons gelijk

Interview

SP-fractievoorzitter in de Tweede Kamer Emile Roemer

2011 was het jaar van Europa en van ons gelijk

Op de dag dat bekend wordt dat HP/De Tijd Emile heeft uitgeroepen tot ‘man van 2011’, interviewt de Tribune hem over het jaar 2011. Hoe staan we ervoor?

tekst: Diederik Olders foto: Suzanne van de Kerk

› HP/De Tijd vindt dat jij het meest je stempel op afgelopen jaar hebt gedrukt, meer dan premier Rutte en Johan Cruijff…

‘Het is een heel leuk compliment om uit zo’n lijst van 43 genomineerden gekozen te worden. Blijkbaar ben ik dit jaar opgevallen – beter gezegd: blijkbaar is de SP dit jaar opgevallen. Natuurlijk was dit ook het jaar waarin ik het waar moest maken. In 2010 was het allemaal nieuw, het viel mee, de grote onbekende die er toch maar staat. Pas dit jaar werd gekeken of de SP en ik ons staande konden houden. Blijkbaar is dat gelukt.’

› Hoe komt dat?

‘Alles moet samenkomen. Je moet de juiste onderwerpen bij de kop pakken. We hebben een sterke Kamerfractie met ervaren mensen. Doordat er dit jaar in 67 gemeenten nieuwe werkgroepen zijn gestart zijn er ineens heel veel nieuwe enthousiaste SP’ers in de media te vinden.’

› 2011 is het jaar van…

‘Het jaar van Europa en ons gelijk. En het jaar dat bij de mensen duidelijk wordt dat het kabinetsbeleid een groeiende tweedeling in ons land veroorzaakt. Voor sommige mensen is 2011 het jaar van Mauro, voor anderen het jaar van de Sociale Werkplaatsen, of de GGZ, de PGB, het speciaal onderwijs; dat zijn allemaal onderwerpen die uit dat kille beleid voortkomen.’

› En Europa?

‘Gisteren gaf ex-minister Hoogervorst onomwonden toe dat de euro een grote mislukking is. Minister de Jager heeft in de Eerste Kamer toegegeven dat er andere keuzes gemaakt hadden moeten worden. En langzaam maar zeker beginnen mensen ook door te hebben dat de SP het altijd bij het rechte eind heeft gehad. We hebben er jaren geleden voor gewaarschuwd: de vrijheid van financiële markten, de invoering van de euro, de verschillen tussen de economieën van Noord- en Zuid-Europa, het systeem van perverse prikkels in financiële markten, flitskapitaal, hedge funds. Nu is het systeem zo ver heen dat de politiek niet veel meer kan doen dan doormodderen. Er wordt heel angstvallig vastgehouden aan oplossingen binnen een systeem dat failliet is: het neoliberale casinokapitalisme dat de afgelopen vijftien jaar is uitgegroeid tot een monster. En het is zo ver heen dat wát we ook doen, het altijd klauwen met geld gaat kosten. De SP zegt: je móét de onderliggende problemen aanpakken. Dus de financiële markten beteugelen, banken belasten en splitsen. En je vooral niet laten gijzelen door de grillen van de financiële markt.’

› Je moet nu regelmatig debatten voeren over deze complexe onderwerpen. Is het wel bij te benen?

‘Het gaat inderdaad snel. Kijk, we hebben natuurlijk onze financieel woordvoerder, Ewout Irrgang, maar ik moet alles op hoofdlijnen wel weten. En die hoofdlijnen zijn al complex genoeg. En niet alleen op het gebied van internationale financiën. Morgen is het nanotechnologie, dan kernenergie, dan stamcelonderzoek, 130 kilometer per uur rijden, de zorgverzekering. Als er wat speelt en je komt een journalist tegen, kun je daar niet met je mond vol tanden standen staan. Je leert verschrikkelijk veel, en dat is ook wel het leuke eraan. Het is als fractievoorzitter ook gemakkelijk je te laten informeren. Als ik me ergens over wil laten bijpraten, vliegen alle deuren open. Dat doe ik ook veel; hoe meer ik buiten Den Haag kom, hoe liever het me is.’

Het jaar van de schoonmakers

December 2010: Een van de leiders van de grote schoonmaakstaking, Christine Monk-Simon, is in Japan geweest om de internationale vakbondsprijs voor de beste vakbondsactie in ontvangst te nemen. In de Tribune zegt zij hierover: ‘Ik heb verteld dat we alleen iets voor elkaar krijgen als we het samen doen. De stakers hebben een familieband opgebouwd, door alle culturen heen. Daar ben ik nog trotser op dan op de prijs.’

December 2011: Monk-Simon is in Velzen om te onderhandelen met werkgevers over de nieuwe cao: ‘We willen dat het werk aangepast wordt als mensen vijftig jaar worden. Anders is het te zwaar. Verder een loonsverhoging van 50 cent per uur, en de reiskostenvergoeding die we vorig jaar moesten opgeven. Ik denk dat we een heel eind gaan komen. Ze weten dat we bereid zijn om weer te gaan staken. Ze kennen ons nu en ze weten dat we niet te stoppen zijn. Die familieband is gebleven. In de voorbereiding van de onderhandelingen hebben we onder mensen gevraagd of er bereidheid was om weer te gaan staken. Nou, die was er! De strijd eindigt niet bij één succes. Wij gaan door.’

› Welk bezoek heeft veel indruk op je gemaakt?

‘Dan moet ik toch de bezoeken aan Kenia en Israël noemen. De extreme uitzichtloosheid in de vluchtelingenkampen in Kenia, de armoede in de sloppenwijken van Nairobi; dat vergeet je nooit meer. Net als de gigantische tegenstellingen in Israël en de Palestijnse gebieden. En het volledige gebrek aan vertrouwen dat daar is in elkaar. En om juist dan in Jeruzalem de jeugd te zien demonstreren, Israëlische en Palestijnse jeugd schouder aan schouder, voor vrede en een tweestatenoplossing, die tegen hun leiders zeggen: ga eens iets dóén; dat heeft veel indruk gemaakt.’

› Ben je veranderd doordat je fractie-voorzitter bent?

‘Dat is moeilijk te zeggen van jezelf. Zoals ik zei, je leert heel veel. En ik denk dat ik wat zelfverzekerder ben geworden. Maar ik mag hopen dat mijn karakter hetzelfde is als twee of tien jaar geleden, dat ik in de basis dezelfde ben.’

› Voetbal je nog?

‘Een enkele keer. Ik wil graag, maar het is erg moeilijk. Je bent al druk, en dan komen er altijd allerlei onverwachte dingen bovenop. Zoals nu die verkiezing door HP/De Tijd.’

› Zo heb je mooi de kans ons geluid te laten horen.

‘Ja, het is net als met goede peilingen. Kijk, ik sta liever op 27 dan op 8 zetels in de peilingen, maar het zijn maar peilingen. Denk aan Rita Verdonk die op 27 zetels stond er er welgeteld 0 haalde in de verkiezingen, of denk aan Rutte die nog niet zo lang geleden op 12 zetels in de peilingen stond. Maar toch, mensen kijken naar een partij waarmee het goed gaat. En de media zijn geneigd de mening te vragen van degene die ertoe doet, en dan kijken zij ook naar peilingen. Dus het biedt kansen. Ook voor de partij. Je actieve leden worden enthousiaster, als je iets organiseert komen daar meer mensen op af, noem maar op.’

SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen steekt haar hoofd om de deur van de werkkamer van Emile en feliciteert hem met zijn verkiezing. Ze bespreken heel kort een televisie-optreden van Sharon die avond. Als ze weg is, zegt Emile: ‘Kijk, dat is ook een teken van de goede sfeer in de fractie. Iedereen denkt aan elkaar, er wordt overlegd, nagedacht en gehandeld. We hebben afgelopen jaar veel onderzoeken gedaan, bij de brandweer, de zorg, noem maar op. Onze Kamerleden zijn stuk voor stuk veel te zien in het nieuws. Ik heb er een goed gevoel bij.’

Het jaar van de Vergeten driehoek

Oktober 2010: ‘In [de Haagse buurt] de Vergeten Driehoek stuitten we op 492 woningen met achterstallig onderhoud, schimmel en lekkage, verzakkende vloeren en plafonds, afbrokkelende balkons, scheuren en gaten in de muren, muizen en ander ongedierte. Samen met de bewoners is een actiecomité opgericht en de actie ‘½ huis = ½ huur’ gestart’, aldus Haagse SP-actievoerder Hannie van der Sman in de Tribune.

December 2011: Van der Sman kijkt terug op een succesvolle actie: ‘Woningcorporatie Haag Wonen heeft na jaren afwachten definitief besloten de woningen te slopen. Na een flinke strijd tussen Haag Wonen, de bewoners en de SP gaat nu alles in harmonie. De bewoners hebben een flinke huurverlaging gekregen. De woningcorporatie is overal op huisbezoek gegaan en heeft alle gevaarlijke situaties opgeknapt. Bewoners krijgen een urgentieverklaring en verhuisvergoeding, ook al worden de woningen pas in 2014 en 2017 gesloopt. En opdat de Vergeten Driehoek tot die tijd leefbaar blijft is er een sociaal beheerplan gemaakt. De buurt heeft invloed op de tijdelijke bewoning van leegstaande woningen. Om mensen te helpen met verhuizen heeft de SP vanaf september met steun van Haag Wonen een Hulpdienst geopend in de Vergeten Driehoek. Deze maand vieren de bewoners de overwinning met een buurtfeest. Ze zijn een voorbeeld voor Den Haag wat je kunt bereiken als je samenwerkt.’

Het jaar van Organon

Maart 2011: ‘Dit slaat gewoon helemaal nergens op.’ Het Osse SP-raadslid Paul Peters liet er in de Tribune geen gras over groeien. Op het allerlaatste moment had Merck, het Amerikaanse moederbedrijf van MSD/Organon, de overname van het bedrijf om – voor velen – onduidelijke redenen geblokkeerd. Dat omstreden besluit viel nota bene na maanden van acties en onderhandelingen. Na nieuw verzet, rechtszaken en demonstraties kwamen de kaarten toch weer anders te liggen: in de zomer werd bekend dat MSD/Organon met steun van het Rijk, de provincie en de gemeente een doorstart kan gaan maken in de vorm van een Life Sciences Park in Oss.

December 2011: ‘Het idee om via deze doorstart een deel van de werkgelegenheid te redden is prima’, zegt Paul Peters nu. ‘Maar er is nog een aantal onzekere factoren, zoals de precieze bedragen aan gemeenschapsgeld die hierin gaan zitten. Ook is het aantal banen waaraan het Life Sciences Park op den duur plaats gaat bieden nog onduidelijk. Wat je wél kunt zeggen, is dat alle acties die we samen met de vakbonden, het Organon-personeel en tal van politici hebben gevoerd eraan hebben bijgedragen dat in ieder geval een deel van het research- en development-gebeuren voor Oss behouden blijft. Het verzet is dus niet voor niets geweest.’

› Wat wordt 2012 voor jaar?

‘Dat wordt op meerdere fronten een belangrijk jaar. 2012 is voor de euro het jaar van de waarheid. De vraag is hoe lang het kabinet nog aanblijft. Ik doe geen voorspellingen, maar als je ziet wat het kabinet aanricht, hoop ik dat het snel voorbij is.’

› Is dat wel verstandig, politieke onrust in zulke economisch woelige tijden?

‘Wie heeft het over onrust? Snel verkiezingen, snel een andere regering en aan de slag. Het is geen spelletje. Er is in Europa echt een groot probleem. Een aantal landen komt er niet of nauwelijks uit. Het ergste is nog wel dat deze crisis wordt misbruikt om rechtse politieke verlanglijstjes door te voeren. De keiharde bezuinigingen in Nederland zijn daar een voorbeeld van. Iedereen met verstand zegt dat dat slecht is voor de economie, maar ze doen het toch. De crisis wordt ook misbruikt om meer macht naar Europa te verplaatsen. Terwijl gebrek aan democratie juist een van de problemen is. Als we onze nationale soevereiniteit gaan overdragen, bijvoorbeeld door onze begrotingsmacht naar Brussel over te hevelen, dan raakt dat onze grondwet. Er wordt van alles gezegd en gedaan om het een kleine technische ingreep te laten lijken, maar dat is het niet. Zo’n grote verandering moet je in een referendum aan het volk voorleggen.’

› Als 2012 het jaar is waarin de verandering begint, zijn wij er dan klaar voor?

‘De partij staat er goed voor. We hebben een goede uitgangspositie, maar er is wel werk aan de winkel. We moeten het komende jaar gebruiken om onze partij groot te maken. Dat doen we door onze alternatieven veel duidelijker te presenteren, maar ook door in deze voor mensen zware tijden aan hun zijde te staan. Als er ooit een tijd is geweest dat het goed is dat de SP er is, dan is het nu.’

www.emileroemer.nl

Het jaar van Egypte

Maart 2011: Cherif Osman vertelt in de Tribune over zijn betrokkenheid bij de 6-aprilbeweging die de Egyptische revolutie opgestart heeft. Op dat moment is Mubarak net afgezet en bereidt Egypte zich hoopvol voor op verkiezingen. Osman: ‘Het Egyptische volk zal zijn gewonnen vrijheid alleen omzetten in echte democratie als het nu actief betrokken blijft.’

December 2011: De macht van het leger is nog zo groot dat het Tahrir-plein alweer gevuld is; men eist dat het leger afstand doet van zijn macht. Cherif Osman en zijn vrienden in de 6-aprilbeweging zijn nog steeds hoopvol en actief: ‘Dit zijn de eerste stappen naar echte democratie. Nederland had ook niet in een jaar een volwaardige democratie en rechtsstaat. De Egyptenaren hebben het symbool van het oude regime verwijderd, maar niet alle eraan verbonden politieke structuren. Het leger is er daar een van. De verkiezingen zullen waarschijnlijk uitlopen op grote winst voor het Moslimbroederschap. Zij werden onderdrukt door het oude regime, kunnen hun slachtofferrol nu uitspelen en krijgen veel geld uit Saoudi-Arabië – 160 miljoen euro. De 6-aprilbeweging houdt zich bezig met het opleiden van mensen op straat tot democratisch burger. Die scholingen worden ook gevolgd door mensen uit Jemen, Syrië en Marokko. De Arabische lente moet nog tot volle bloei komen!’