SP Tribune 04/2004: Striptekenaar Wim Stevenhagen mist de twijfel in de samenleving

Tribune 16 april 2004

‘Theo is onberekenbaar en zeker niet correct’

Al acht jaar siert ‘Theo de Buurtconciërge’ de achterkant van de Tribune. Daarmee is het sjofele mannetje één van de langst zittende vaste Tribune-krachten. Integratie, criminaliteit, WAO, Irak-oorlog, privatisering; er is geen thema dat Theo laat liggen. Maar wieis hij eigenlijk? En wat inspireert zijn geestelijk vader, striptekenaar Wim Stevenhagen? ‘Dit zijn geen prettige tijden om een mening te vormen.’

Eigenlijk is het maar een wazig ventje, die Theo. Waar Kuifje bloedstollende avonturen over de hele wereld beleeft, blijft Theo in zijn wijk. Waar Asterix om de haverklap met de Romeinen op de vuist gaat, houdt Theo het bij droge opmerkingen. En waar Batman en Spiderman in oogverblindende strakke pakjes voorbijflitsen, sloft Theo ongeschoren rond in zijn vale groene vest dat onderhand op zijn knieën hangt. Wie ís Theo de Buurtconciërge eigenlijk?

‘In ieder geval geen held,’ zegt tekenaar Wim Stevenhagen: ‘Theo maakt niet veel mee en is ook weinig actief. Hij is meer een achtergrondfiguur. Hij observeert vooral, pikt actuele zaken op en interpreteert ze. Bijvoorbeeld regeringsperikelen, kwesties rondom uitkeringsgerechtigden of de oorlog in Irak. En juist omdat niemand weet of hij nou een alleenstaande, een homo of een geheelonthouder is, kan hij overal heel onafhankelijk op reageren.’

En dat doet Theo niet altijd even sympathiek. Toen iedereen het had over gesjoemel in de top van het bedrijfsleven, besloot Theo om zelf ook maar te gaan frauderen. En iemand die in het buurthuis dood neerviel, werd door Theo achteloos met een bezem verwijderd: Hoeft hij zich geen zorgen meer te maken, omdat hij uit de WAO is gegooid. Stevenhagen: ‘Nee, Theo is zeker niet correct. Sterker nog; hij is onberekenbaar en wil juist graag prikkelen. Voor mij als tekenaar is het vaak een kwestie van A roepen en B tekenen. Dus precies het tegenovergestelde tekenen van wat ik zelf eigenlijk vindt. Je kunt je boodschap dan vaak veel duidelijker naar voren brengen, en de zaak op scherp zetten. Bovendien is het veel leuker om te doen. Zo heeft Theo zich ook wel eens als een enorme voorstander van het koningshuis opgeworpen. Vervolgens werd hij de zaal uitgegooid.’

Als inspiratiebron kan Stevenhagen niet iets specifieks noemen. ‘Soms is het de actualiteit zelf. Maar soms ook bepaalde reacties van mensen op het nieuws. In een café bijvoorbeeld. Zo in de trant van: Moet je dat nou toch eens horen of Waar zijn ze nou in godsnaam toch mee bezig. Zulke reacties werken inspirerend. Toen ik Theo de Buurtconciërge bedacht, wilde ik dan ook absoluut dat de strip zich op een plek afspeelde waar iedereen kan binnenlopen. Daarom koos ik voor een buurthuis.’

Wim Stevenhagen (50) maakt en maakte strips en illustraties voor uiteenlopende opdrachtgevers en media (onder andere Haarlems Dagblad, FNV Bouw, provincie en gemeente Utrecht, AD, Medisch Contact) en werkte jarenlang samen met Gerrit de Jager aan de fameuze Familie Doorzon. Een aflevering van Theo kost hem ongeveer een dag. ‘Maar het tekenen zelf is bij mij niet zo belangrijk. De inhoud wel. Die moet absoluut kloppen.’

Het maken van een politiek-maatschappelijke strip is volgens Stevenhagen tegenwoordig moeilijker dan pakweg een jaar of vijf geleden. ‘Wat me opvalt, is dat de meningen de laatste jaren ontzettend aan het verharden zijn. De mensen luisteren nauwelijks meer naar elkaar. Wie twijfelt, behoort meteen tot het andere kamp. Zoals Bush het stelde: Wie niet vóór ons is, is tegen ons. Einde discussie. Toen laatst de nieuwe Spaanse premier zei, dat hij z’n troepen uit Irak wilde halen, las ik de volgende dag in de krant: Zapatero is een demagoog. Geen discussie of argumenten. Nee: zus en zo is het, en wie een andere mening heeft daar luisteren we niet eens meer naar. Punt. Dit zijn voor de mensen geen prettige tijden om ergens een mening over te vormen. Vroeger probeerde men elkaar nog te overtuigen met argumenten. Voor mij als tekenaar was het dan ook veel gemakkelijker om daar iets tegenover te zetten in de strip. Wat niet wilde zeggen, dat ik er als persoon zelf al uit was. Integendeel; ik twijfel zelf ook veel. Maar door de twijfel ook aan Theo mee te geven, kon ik vaak de essentie van maatschappelijke discussies heel goed weergeven. Tegenwoordig gaat dat veel moeilijker. Waarom? Omdat de discussie nauwelijks nog gevoerd wordt. Neem nou het gedoe over alternatieve zorg en homeopathie. Word je gezond en gelukkig als je gras eet bij zonsondergang? Geen idee. Maar ik vind de vraag wél heel interessant en zou me er graag een mening over vormen. Maar nee; het gaat meteen zo van: Alternatieve zorg is flauwekul, hou toch op, hup weg ermee. Doodzonde voor een striptekenaar. Want dan zal ik moeten proberen om de discussie in de strip op gang te krijgen. Zonder inhoudelijke tegenstellingen kun je immers geen spanning creëren. Dat is mijn mening. Van huis uit wantrouw ik mensen die precies weten hoe het allemaal moet. Misschien is twijfel wel een goede eigenschap voor een striptekenaar.’