Tribune 04/2012 :: Harry lees: Sylvia Pessireron - De verzwegen soldaat

Harry leest

De verzwegen soldaat - Sylvia Pessiseron

‘De Molukse gemeenschap is door Nederland belazerd’

Tekst: Daniël de Jongh

Foto: Rob Bogaerts / Spaarnestad Photo

› Wat is het voor boek?

‘Het is een roman met een sterk autobiografisch karakter. De auteur, Sylvia Pessireron, is van Molukse afkomst. Ik ken haar al jaren, omdat ik me met Indonesië en de Molukken bezighoudt. Ze heeft ook het boek Molukkers in Nederland geschreven, een aanrader voor iedereen die iets over de Molukkers wil weten.’

› Waar gaat het over?

‘Over de relatie tussen vader en dochter en over het verraad van Nederland aan de Molukkers die bij de KNIL (Koninklijk Nederlands-Indisch Leger –red.) zaten.’

› Wat heeft je het meest geraakt?

‘Als Marcus, de hoofdpersoon, en zijn zwager Karel worden gearresteerd door de bezettende Japanners, wordt er een Nederlandse vlag gevonden in het huis. “Verrader”, roept de Japanse officier. “Nee, dat ben ik niet”, zegt Karel. Hij moet vervolgens van de officier over de Nederlandse vlag lopen. In plaats daarvan begint hij enigszins vals het Wilhelmus te zingen. Dat loopt niet goed af. Die passage lees je met verdriet en woede: alsof er een familielid van je wordt vermoord voor je eigen ogen.’

› Waarom kwamen er eigenlijk Molukse militairen van de KNIL naar Nederland?

‘Ze kwamen op dienstbevel naar Nederland, aanvankelijk ter bescherming van hun eigen veiligheid. Toen ze hier waren, moesten ze hun uniform uittrekken en werden ze allemaal ontslagen. Dat leidde tot totale deceptie omdat ze meenden gewoon lid te zijn van de Nederlandse krijgsmacht.’

› Waarom weten we in Nederland zo weinig van deze geschiedenis?

‘Nederland heeft altijd moeite gehad met het eigen koloniale verleden. Dit is onderdeel van dat verleden en we verdrukken het liever. De treinkaping heeft ons pijnlijk herinnerd aan de aanwezigheid van Molukkers die dachten hier tijdelijk te zijn. Het beeld van de treinkaping overheerst het vraagstuk. Zelfs nu nog is de RMS (Republik Maluku Selatan; Republiek der Zuid-Molukken –red.) een besmet begrip. Dat is volledig ten onrechte. Bij de onafhankelijkheid zijn de Molukkers beloften gedaan die niet zijn nagekomen. Niet door Indonesië, maar ook niet door Nederland. Dat blijft een heikel punt.’

› De burgemeester van Leerdam roept Nederland op om excuses aan te bieden. Waarom?

‘Wie zich in de geschiedenis verdiept, zoals burgemeester Molkenboer heeft gedaan, kan niet anders dan vaststellen dat de Molukkers die werden verscheept naar Nederland zijn belazerd. Niet alleen bij hun komst naar hier, maar decennialang, in kampen als Vught, in woonwijken en zelfs daarna nog. Nederland heeft nooit de intentie gehad de Molukse aspiraties te steunen. Dat is een politieke keuze, maar kom daar dan eerlijk voor uit.’

› Wat had Nederland kunnen doen?

‘Nederland had meer moeten doen om de oorspronkelijke beloften recht te doen. Dat geldt voor toen. De afgelopen vijftien jaar had Nederland meer moeten doen om respect voor de mensenrechten af te dwingen op de Molukken – en ook Papoea. Dat is niet gebeurd. Op het hijsen van de Molukse vlag staat jarenlange gevangenisstraf. De mensenrechten op de Molukken worden met voeten getreden. De rol van het Indonesische leger is zonder meer verwerpelijk, niet alleen in militaire zin maar ook economisch. Het leger treedt feitelijk op als economische macht. Op de Molukken heerst schrijnende armoede. Ondertussen probeert de Indonesische regering in Nederland overtollige tanks te kopen en zijn er in de Tweede Kamer zelfs partijen als het CDA die met droge ogen beweren dat dit goed is voor de dialoog over de mensenrechten. Veel gekker moet het niet worden.’

› Maar zou Nederland geen excuses van de Molukse gemeenschap moeten eisen, vanwege de gijzelingen in de jaren zeventig?

‘Het gijzelen van burgers moet ondubbelzinnig worden veroordeeld. In het boek van Sylvia Pessireron komt dit vraagstuk uitgebreid aan de orde. Kinderen van KNIL-militairen hebben de politieke last van hun ouders overgenomen en handelden met verkeerde middelen. Het boek geeft op dit punt veel inzicht. Overigens is de wijze waarop de trein bij De Punt werd bevrijd ook zeer discutabel. Voor zover ik het kan beoordelen zijn daar onnodig mensenlevens verspild. Dat zou nog eens nader onderzocht moeten worden, want het fijne daarvan zijn we nooit te weten gekomen. Ik hoor dat ook van mensen die als gegijzelde in de trein hebben gezeten.’

› Waar komt jouw betrokkenheid bij de Molukse gemeenschap vandaan?

‘In mijn studie Politieke Wetenschappen heb ik veel aandacht besteed aan migratie naar Nederland. De komst van Molukkers vormde daarin een uniek hoofdstuk, volstrekt onvergelijkbaar met de komst van andere etnische groepen. Ik voel verwantschap met de Molukkers vanwege hun strijdbaarheid tegen de Indonesische onderdrukking. Dat heb ik overigens ook met de Koerden, de Palestijnen, de Tibetanen, de Oeigoeren, de Papoea’s en ga zo maar door. “It comes with the territory”, zeggen mijn Amerikaanse vrienden.’

› Waarom raad je ons dit boek aan?

‘Het raakt een donkere maar onbekende bladzijde van de Nederlandse koloniale geschiedenis waar we niet trots op kunnen zijn. Het is vlot geschreven, soms spannend, soms romantisch. Deze familiegeschiedenis, vermengd met onze gedeelde historie, verdient het om te worden verfilmd.’

www.harryvanbommel.nl

Harry Leest

WIE Harry van Bommel, SP-Tweede Kamerlid, woordvoerder Buitenlandse Zaken

LEEST De verzwegen soldaat, Sylvia Pessireron, uitg. House of Books (2012)

ISBN 978-90-74736-41-1