Tribune 04/2012 :: Adieu Vijverhofstraat

Het hoofdkwartier van de pioniers

Adieu Vijverhofstraat

De drukkerij in de jaren tachtig

Tekst: tekst Rob Janssen

Foto: archief SP

Vijfendertig jaar lang had de SP haar partijcentrale aan de Vijverhofstraat in Rotterdam. De mensen van het eerste uur blikken terug. ‘De aardbeien groeiden als kool.’

In den beginne waren er... onderbroeken. Duizenden onderbroeken, T-shirts en andere kledingstukken lagen er opgeslagen aan de Vijverhofstraat 65. Verder: pilaren en een lift. En dat was het wel. De textielgroothandel die er tot 1977 was gevestigd had beneden het magazijn en op de bovenverdieping zat de directeur met zijn secretaresses, herinnert Theo Coşkun zich. Coşkun, tegenwoordig namens de SP deelraadsbestuurder in Rotterdam Charlois, was erbij vanaf het moment dat de partij het gebouw betrok dat we nu gaan verlaten.

‘Beneden was het gebouw eigenlijk één grote ruimte en we zijn toen direct aan de slag gegaan met het maken van kleinere werk- en vergaderkamers’, vertelt Coşkun. ‘En in de kelder moest de drukkerij komen, vonden we, compleet met donkere kamer en ruimte voor de snijmachine.’ Daarvoor moest er wel een gat in de vloer gemaakt worden, om een drukpers doorheen te takelen. Makkelijker gezegd dan gedaan, zo bleek al snel. Drukker Jos Baghuis, eveneens Vijverhof-SP’er van het eerste uur: ‘Er kwam een bedrijf dat wel even een gat in de vloer kwam zagen. Nou, even later konden ze hun eerste diamantzaag weggooien, want het gewapend beton bleek toch iets hardnekkiger dan ze ingeschat hadden.’ In totaal gingen er door de jaren heen vier drukpersen het gat in, de laatste in 1999. Baghuis: ‘En iedere keer moest dat gat weer open om de oude drukpers er met een lier uit te takelen en de nieuwe erin te hijsen. Het hijs-oog dat daarbij gebruikt werd hebben we trouwens nog steeds.’ Het latere SP-Kamerlid Remi Poppe: ‘Dat textielbedrijf had bovendien alle ramen geel geschilderd. Ik weet niet hoe lang we ermee bezig zijn geweest om die gele verf eraf te krijgen, maar het was een verschrikkelijke klus. Maar ja, we wilden natuurlijk wel een beetje daglicht in de tent hebben.’

Boven in het gebouw was destijds een douche en gelegenheid om te overnachten. Om de Tribune – die toen elke twee weken verscheen – te drukken, bleef Nijmegenaar Jos Baghuis om de week een paar dagen slapen in het gebouw. ‘Daarna laadden we het zaakje in de Mercedes-bus van toenmalig partijvoorzitter Hans van Hooft sr. en bezorgden we de Tribunes bij de afdelingen.’

‘Een stukje historie van Rotterdam’

Maar het bleef niet bij activiteiten van de SP alleen. Al snel werd het gebouw actiecentrum voor tal van initiatieven, acties en clubjes. Theo Coşkun: ‘Er gebeurde heel veel aan de Vijverhofstraat. Het Comité Asbestslachtoffers vergaderde er, en het Milieu Alarm Team is er door Remi samen met Freek de Jonge van de grond getild. In 1979 fungeerde het gebouw als een soort bevoorradingspost voor de Rotterdamse havenstakers, talloze voedselpakketten gingen vanuit de Vijverhofstraat richting haven. Evenals kledingpakketten en soepblikken voor de Engelse mijnstaking van midden jaren tachtig.’ Daarnaast was het gebouw draaischijf voor diverse inzamelingsacties voor het ANC van Nelson Mandela, lang voor zijn vrijlating. En nog steeds kwartieren elk jaar de SP-hardlopers zich er in voor de Rotterdamse marathon.

Inzamelen voor het ANC

‘Het gebouw staat in mijn ogen voor een stukje historie van Rotterdam’, zegt Theo Coşkun. ‘Andere politieke partijen zaten in Den Haag of Amsterdam, maar Vijverhofstraat 65 hóórt bij de havenstad.’ Zeker in de Agniesebuurt, waar de Vijverhofstraat deel van uitmaakt. ‘We hebben altijd geprobeerd om een goede relatie met de buurt te onderhouden. Omdat er regelmatig vrachtwagens kwamen lossen, klaagden sommige buurtbewoners wel eens over overlast. Er stond ook een grote ventilator op het platte dak, die het nodige geluid produceerde. Brachten we een flesje wijn bij die mensen.’

Ook is er een tijd geweest dat het dak vol met bakken stond. Coşkun: ‘Dat was een proef om met simpele middelen aardbeien en groenten te kweken. Nou, de aardbeien groeiden in ieder geval als kool.’ Achterliggende gedachte was een knowhow-bijdrage te leveren aan het verbouwen van voedsel elders in de wereld.

Met het aantreden van Jan Marijnissen als partijvoorzitter, in 1988, kwam het gebouw meer ten dienste van de landelijke partij te staan. En dat was nodig ook. Huidig SP-webmanager Herman Beekers blikt terug. ‘De Tribune werd bijvoorbeeld in Tilburg geschreven door Tiny Kox. Paul Peters maakte foto’s vanuit Oss en ik deed de opmaak in Nijmegen. Gedrukt werd ie in Rotterdam. Handig is anders. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor de ledenadministratie, die toentertijd hoofdzakelijk op afdelingsniveau werd bijgehouden.’ Vanaf 1988 werd het gebouw dus steeds meer een landelijke partijcentrale.

Zes jaar later kwamen Remi Poppe en Jan Marijnissen als eerste SP’ers in de Tweede Kamer. De partij begon flink te groeien, in ledenaantal en ook qua personeel. Met de jaren werd het gebouw steeds krapper voor afdelingen als de administratie, media, redactie, afdelingsteam en wetenschappelijk bureau. Eind jaren negentig kwam er nog eens een heus webteam bij. Bij wijze van dependance betrok de partij daarom in 2008 een verdieping in een kantoorgebouw ‘om de hoek’ aan de Teilingerstraat, waar onder meer de afdeling financiën, de ledenadministratie en het scholingsteam werden ondergebracht.

Inmiddels heeft het personeel officieel afscheid genomen van ‘Rotterdam’. Binnenkort voeren alle wegen naar Amersfoort.

De vergeten 1.000 gulden

Zo’n 400.000 gulden legden SP-leden in 1977 bij elkaar om het pand aan de Vijverhofstraat te kunnen kopen. Dat ging zo: iedere deelnemer legde 1000 gulden in en dat geld zou later weer worden terugbetaald. Hetgeen geschiedde: het boekje waarin de transacties werden bijgehouden staat vol met namen die later zijn doorgestreept als bewijs voor de terugbetaling. Herman Beekers was een van de deelnemers, maar heeft zijn 1.000 gulden tot op de dag van vandaag niet teruggekregen. ‘In dat boekje staat mijn naam, maar die is nog steeds niet doorgestreept. Geen idee hoe dat komt eigenlijk.’ Wil hij zijn inleg na 35 jaar dan niet eindelijk terug hebben? ‘Ach weet je, ik vind het leuk dat ik eraan heb kunnen bijdragen dat het iets is geworden met de partij. Ik heb van de SP ook heel veel teruggekregen.’