Tribune 2/2011 :: Het grootste studentenprotest sinds de jaren tachtig: Er is er een karig

Het grootste studentenprotest sinds de jaren tachtig

Er is er een karig

Ook het onderwijs mag van de regering de portemonnee trekken voor de crisis. Boetes voor langer studeren, studiefinanciering beperken: studenten en hoogleraren pikken het niet. ‘Vooral de hardst werkende studenten worden gestraft door dit beleid.’

Tekst: Jola van Dijk Foto's: Bas Stoffelsen

De demonstratie van vrijdag 21 januari was een voorlopig hoogtepunt in de strijd tegen bezuinigingen op het hoger onderwijs. Bijna 20.000 studenten demonstreerden in Den Haag samen met een derde van alle Nederlandse hoogleraren tegen de regeringsplannen. In de week voorafgaande aan deze demonstraties werd overal in het land ook al actie gevoerd tegen de bezuiniging die door verantwoordelijk staatssecretaris Halbe Zijlstra consequent als investering in het onderwijs beschreven wordt. Studenten met meer dan twee jaar studievertraging betalen straks 3.000 euro extra collegegeld per jaar, universiteiten krijgen eenzelfde boete van 3.000 euro per langstudeerder, en de studiefinanciering voor de master – de laatste een of twee jaar van de universitaire opleiding – wordt afgeschaft.

Geen snelle en smakeloze magnetronstudenten

Leon Botter heeft als voorzitter van ROOD al heel wat demonstraties meegemaakt, toch kijkt hij zijn ogen uit op vrijdag 21 januari. ‘De opkomst is echt fantastisch, dit is het grootste studentenprotest sinds de jaren tachtig! Voor het eerst zie je studenten en hoogleraren schouder aan schouder staan op het Malieveld. Ik ben ook studenten tegengekomen die normaal gesproken nooit demonstreren, maar nu echt boos zijn. Ik sprak bijvoorbeeld een oudere Turkse man die na jaren hard werken zal moeten stoppen met zijn opleiding omdat hij geen 3.000 euro extra collegegeld per jaar kan betalen. Het is zo oneerlijk dat de spelregels nu veranderd worden tijdens de wedstrijd.’

Staatssecretaris Halbe Zijlstra is jarig op de dag van de demonstratie en dat gaat niet onopgemerkt voorbij. ’s Ochtends twittert SP-fractievoorzitter Emile Roemer een speciaal verjaardagslied voor hem: ‘Er is er een KARIG hoera hoera, dat kun je wel zien.....’ Verjaardag of niet, door de studenten wordt Zijlstra niet erg hartelijk onthaald. Botter: ‘De studenten reageerden echt woedend toen hij het podium op stapte. Hij verdedigt zijn beleid door naar een onderwijsinvestering in de toekomst te wijzen, maar de studenten trapten daar echt niet in. Zijlstra wil maar één ding en dat is keihard bezuinigen, zonder enige visie op onderwijs. Je kunt de boel niet eerst afbreken en dan weer half opbouwen.’ Studenten vragen zich vooral af waarom er op hen bezuinigd wordt, en bijvoorbeeld niet op de hypotheekrenteaftrek of de JSF. Vooral omdat ze de kritiek op trage studenten onterecht vinden. ‘Als je wel collegegeld betaalt maar geen lessen volgt, kost je de maatschappij niets extra’s. Het zijn vooral de hardwerkende studenten met twee studies of extra activiteiten die gestraft worden. Zo creëren we magnetronstudenten: snel en smakeloos. Universiteiten bulken al niet van het geld, dus de boete die zij krijgen gaat straks rechtstreeks ten koste van de kwaliteit van het onderwijs voor alle studenten. En de studiefinanciering voor het laatste jaar gaat eraan. Dus zullen sommige studenten noodgedwongen genoegen moeten nemen met een halve opleiding waardoor ze een slechtere positie op de arbeidsmarkt hebben. Het is nog onduidelijk wanneer er over de bezuinigingen gestemd gaat worden, maar een ding is wel duidelijk, wij blijven actie voeren!’

‘Opruiende taal’ uit onverwachte hoek

• Voorafgaand aan de studentendemonstratie op het Malieveld, liepen vrijdag 21 januari ruim duizend hoogleraren gekleed in toga in een lange stoet langs de Hofvijver. Na deze ‘cortège’ werd voor het eerst in de geschiedenis een academische zitting met hoogleraren van alle Nederlandse universiteiten gehouden om te protesteren tegen het kabinetsbeleid.
• Ook op hun eigen universiteit of hogeschool laten veel onderwijsbestuurders hun afkeuring blijken voor de plannen van de regering. ‘Ik doe dit met pijn in mijn hart, maar als je vindt dat je eigen partij ernaast zit, moet je dat zeggen.’ Met die woorden riep CDA-prominent en rector magnificus van de Radboud Universiteit Nijmegen Bas Kortmann zijn studenten en medewerkers op om vooral niet op een regeringspartij te stemmen. Hij werd daarin gesteund door zijn collegevoorzitter Roelof de Wijkerslooth, ook al zo’n prominent CDA-lid, die eraan toevoegde: ‘Ik heb nog nooit zulke opruiende taal uitgeslagen.’
• Zelfs het bedrijfsleven schaart zich achter het protest van de studenten. ‘Het voorstel dat nu op tafel ligt belemmert de student in zijn ontplooiing, is desastreus voor de waardevolle studentencultuur en benadeelt grote groepen studenten onevenredig hard’, schrijven zestig prominenten uit het bedrijfsleven in een brief aan staatssecretaris Zijlstra. Onder hen hoogleraar Duurzaamheid en econoom Herman Wijffels (CDA), Robeco-topman Roderick Munsters en oud-Kamervoorzitter Frans Weisglas (VVD).

Investeren in onderwijs betaalt zichzelf dubbel en dwars terug

‘Voorafgaand aan de demonstratie op het Malieveld werd in heel Nederland actie gevoerd tegen de bezuinigingsplannen van het kabinet. ROOD-leden bezochten universiteiten en gingen letterlijk in hun hemd staan in de Tweede Kamer om te laten dat het onderwijs uitgekleed wordt. Ook deden ze mee aan de ‘studiemarathon’: in Utrecht, Groningen en Amsterdam volgden studenten 72 uur non-stop college. SP-Tweede Kamerlid Jasper van Dijk was een van de gastdocenten in Amsterdam en gaf college aan ruim honderd studenten. ‘Geweldig dat zij op deze manier laten zien dat ze echt bereid zijn om door te studeren.’

‘De studiemarathon werd gehouden in een zaal waar ik vijftien jaar geleden zelf college had. Een mooi symbool voor het geldgebrek van universiteiten: hij was in al die tijd geen steek veranderd. Nederland is een kennisland en we zijn dus voor onze welvaart afhankelijk van goed onderwijs. Het is dan ook onbegrijpelijk dat de afgelopen veertig jaar onderwijs steeds meer als kostenpost gezien wordt en niet als investering. Iedere investering in onderwijs betaalt zichzelf dubbel en dwars terug, maar regeringen staren zich blind op het begrotingstekort en denken alleen aan de korte termijn. In de jaren zeventig gaven we nog ruim 7 procent van ons nationaal inkomen uit aan onderwijs, nu is dat een schamele 5 procent. En dit kabinet wil nog eens bijna een miljard bezuinigen op onderwijs, onderzoek en innovatie.’

‘De SP is echt de beste partij voor studenten, want wij willen behoud en verbetering van de studiefinanciering, geen collegegeldverhoging maar investeren in onderwijs. PvdA, GroenLinks, D66 en VVD willen allemaal aan een of meer van deze punten tornen. We hadden CDA en PVV als bondgenoten in het behoud van de basisbeurs, maar die hebben nu hun ziel verkocht aan de duivel in het Kabinet.’

Lees online