Tribune 9/2010 :: Nederland in tweeën

Actueel

Nederland in tweeën

‘Vrijheid en verantwoordelijkheid’ noemden Mark Rutte, Maxime Verhagen en Geert Wilders hun langverwachte regeerakkoord. Maar die begrippen blijken bij het rechtse kabinet nogal rekbaar. ‘Nederland in tweeën’ is volgens Emile Roemer een treffender omschrijving voor het nieuwe kabinet.

Tekst: Rob Janssen Foto's: Robin Utrecht / ANP

‘Het is alsof je niet oud mag worden. En over bezuinigen op Defensie hoor je niemand’, zei dit jaar een van de bellers van de Troontelefoon. Het is een jaarlijkse traditie dat SP-Kamerleden en hun medewerkers zich op de derde dinsdag in september direct na de Troonrede naar een batterij telefoons begeven om naar de reacties van bellers te luisteren. Die reacties getuigden deze keer vooral van bezorgdheid. Niet zo vreemd, want de begroting van het demissionaire kabinet-Balkenende ging uit van onder meer fikse bezuinigingen op tegemoetkomingen voor arbeidsongeschikten, gepensioneerden en uitkeringsgerechtigden. Ook de zorg viel flink ‘in de prijzen’. ‘Balkenende plaveit de weg voor rechts’, zei Emile Roemer: ‘De winstbelasting wordt verlaagd, terwijl ouderen moeten inleveren op hun pensioen. Het is een voorproefje van wat we gaan zien als rechts het voor het zeggen krijgt.’

Het bleek een juiste inschatting. Want amper anderhalve week later waren Mark Rutte (VVD), Maxime Verhagen (CDA) en Geert Wilders (PVV) eruit. De plannen die zij presenteerden blijken inderdaad direct in het verlengde van Balkenende’s zwanenzang te liggen. Niet dat het enkel kommer en kwel is. Het feit dat het nieuwe kabinet de WW en de ontslagbescherming overeind houdt, valt goed bij de SP-voorman. Maar de positieve punten wegen nauwelijks op tegen Roemers zorgen. ‘Geld voor politie en ouderenzorg is mooi, maar in beide gevallen blijkt het voor een groot deel gewoon om een sigaar uit eigen doos te gaan; bezuinigingen bij de politie worden niet teruggedraaid, en de salarissen worden bevroren. Ook in de zorg is sprake van forse bezuinigingen in het zorgpakket. Zorgtoeslagen en premies gaan omhoog.’

De rijken blijven gezond, de zieken blijven arm

‘The rich stay healthy, the sick stay poor’: De rijken blijven gezond, de zieken blijven arm. Dat cynische doordenkertje zong U2-zanger Bono ooit in het nummer ‘God part 2’. Om aan te geven hoe maatschappelijke tegenstellingen in het akkoord van VVD, CDA en PVV verscherpt worden, somt Emile Roemer er een paar op: ‘De huren gaan fors omhoog, maar de subsidie voor villa’s blijft overeind. Ouderen betalen de rollator voortaan zelf, terwijl ziekenhuizen straks winst mogen gaan uitkeren. Studenten leveren een jaar basisbeurs in, maar de bonussen in het bedrijfsleven blijven intact. Jonge gehandicapten worden in de armoede gedrukt voor belastingverlaging voor bedrijven. De enige bank die in het akkoord wordt genoemd is de rechtbank. De veroorzakers van de crisis blijven buiten schot. Kortom: dit kabinet legt de rekening van de crisis bij mensen die dat niet kúnnen betalen. Ik voorspel dat de PVV- en CDA-stemmers die rekenden op maatregelen om gewone mensen te ontzien van een koude kermis thuis komen.’

En dat terwijl het er aanvankelijk best smakelijk uit zag. Een dag voordat Rutte, Verhagen en Wilders gebroederlijk hun regeerakkoord presenteerden, waren er namelijk al wat details uitgelekt. Daaruit bleek dat het beoogde nieuwe kabinet roken in de kleine horeca weer wil toestaan en de maximumsnelheid op de snelwegen naar 130 wil brengen. Leuke dingetjes, moeten de rokende cafébezoeker en de haastige automobilist gedacht hebben. Maar een dag later zullen ze zich wellicht afgevraagd hebben of ze zich de pilsjes, de sigaretjes en de auto nog wel kunnen blijven permitteren.

Rutte boog zelfs naar de SGP

Op 2 oktober stemde een tweederde meerderheid van het CDA-congres voor het regeer- en gedoogakkoord. Tijdens het ter perse gaan van deze Tribune wordt bekend of de CDA-Kamerfractie dat ook doet en zo de weg vrijmaakt voor het eerste kabinet Rutte. Hoe stabiel dat is, met de PVV en een verdeeld CDA, zal moeten blijken. Inmiddels is bekend dat de VVD in elk geval de zo vurig gewenste verruiming van de winkelsluitingswet op zondag liet vallen, bij wijze van concessie aan de SGP. De SGP? Jawel, want die partij heeft twee Kamerzetels en die zouden nog weleens van pas kunnen komen als de toch al uiterst dunne Kamermeerderheid van de coalitie in gevaar komt. Het feit dat de niet bepaald als liberaal bekend staande SGP nog steeds een probleem heeft met vrouwelijke politici, doet er dan kennelijk niet meer toe. En dus doemt ondertussen de vraag op: wie gedoogt hier nou eigenlijk wie?

Lees online