Tribune 10/2010 :: Nederland in tweeën

Actueel

Nederland in tweeën

Waar het in grote lijnen naartoe zou gaan, kon je al wel aanvoelen. Maar toen het nieuwe rechtse kabinet uiteindelijk zijn regeringsverklaring op tafel legde, bleken zelfs de bangste vermoedens gegrond. ‘Stelen van de armen en verdelen onder de rijken’, karakteriseert Emile Roemer de plannen.

Tekst: Rob Janssen illustraties: Marc Kolle

‘Ik wil voorkomen dat de huidige recessie misbruikt wordt voor de afbraak van alles wat ons land sociaal maakt.’ Het was een cruciale uitspraak van Emile Roemer tijdens het debat over de regeringsverklaring op 26 oktober. ‘Ik schrik weleens als ik zie hoe gemakkelijk politici – van rechts tot links – alles in de uitverkoop doen waar zo veel Nederlanders trots op zijn. Onze goede voorzieningen, onze sociale zekerheid, onze rechtsstaat. De typisch Nederlandse mentaliteit van zorgen voor elkaar en samen de schouders eronder. Ik begrijp werkelijk niet waarom we dat allemaal moeten afbreken. Deze verworvenheden maken Nederland juist tot een land waar je na je vakantie graag terugkomt. Een land waar we samen garant staan voor solidariteit en menselijke waardigheid. Een land van beschaving, waar mensen gelijkwaardig zijn en je bestaan gegarandeerd is.’

Vrijheid alleen voor de elite

‘Vrijheid en verantwoordelijkheid’ luidt het motto van de nieuwe regering, maar de vrijheid lijkt een privilege van de elite te worden. De verantwoordelijkheid daarvoor mogen de zieken, de studenten, de mensen met een arbeidsbeperking, de lage-inkomensgroepen dragen. Roemer: ‘Met deze harde rechtse regering koersen we af op ‘Nederland in Tweeën’. Ziek tegenover gezond, arm tegenover rijk, jong tegenover oud, allochtoon tegenover autochtoon, huurder tegenover verhuurder, woningzoeker tegenover ontwikkelaar en speculant. Het kabinet-Rutte wordt precies zoals ik voorspelde: een omgekeerde Robin Hood. Het gaat stelen van de armen en verdelen onder de rijken. Mark Rutte wil een premier zijn voor alle Nederlanders. Ik hoop het van harte. Maar dan zal hij toch echt beter naar de mensen moeten luisteren. Naar de zorgen van een doorsnee, modaal Nederlands gezin met twee kinderen, een bescheiden koophuis in een kleine stad en een auto. De mensen die zich door hun zorgkosten en stijgende kosten van wonen en vervoer hardop afvragen: “Kan ik voor mijn kinderen wel de opleiding betalen die zij verdienen?”’

Fundamentele oplossingen

Tijdens het debat stelde de SP-voorman voor om de salarissen van politieke ambtsdragers met 10 procent te verlagen. In eerste instantie als alternatief voor het voorstel van Rutte om het aantal politici te verminderen, want dat is in de ogen van Roemer ‘onhaalbaar en ongewenst’.

Het feit echter dat het nieuwe kabinet het sociaal minimum voor de allerarmsten verlaagt en tegelijkertijd politici ongemoeid laat, steekt Roemer: ‘Wie de allerarmsten pakt, moet ook in eigen vlees durven snijden.’

Behouden wat goed is, hervormen waar het fout zit. Dat zette Roemer tijdens het debat tegenover de kabinetskoers die leidt tot ‘Nederland in Tweeën’. Waar het fout zit, zoals onder meer in de zorg, de financiële sector, de economie en de energievoorziening, deed hij concrete hervormingsvoorstellen. ‘Voor fundamenteel verkeerde zaken, bieden wij fundamentele oplossingen.’

‘De minister-president heeft ook een vreemde opvatting over de sociale zekerheid. Die noemt hij een geluksmachine: die machine moeten wij stopzetten. De sociale zekerheid is geen geluksmachine, maar een pijler onder onze beschaving. Goede sociale voorzieningen zijn nodig om mensen die ziek worden, oud worden of hun werk verliezen niet te laten vervallen in armoede.’

Hoe kil, hard en onpersoonlijk de plannen van het nieuwe kabinet ook zijn, Emile Roemer legt allerminst zijn hoofd in de schoot. ‘Al die slechte plannen zijn nog geen wet; die moeten eerst nog maar eens door deze Kamer zien te komen. En ik zie dat nog niet zomaar gebeuren. De SP zal er alles aan doen om de tweedeling van Nederland te voorkomen.’

Op www.sp.nl is de hele bijdrage van Emile Roemer aan het debat over de regeringsverklaring te lezen.

Nederland in tweeën

...als het aan het kabinet-Rutte ligt

De rijken rijker, de armen armer

Het koopkrachtbeleid van het nieuwe kabinet laat een opvallend kenmerk zien. Volgens cijfers van het CPB moeten de allerlaagste inkomens rekenen op gemiddeld een procent aan koopkrachtverlies; de inkomensgroep van een tot twee keer modaal gaat er een half procent per jaar op achteruit. En de huishoudens die op twee keer modaal of nog meer zitten? Die gaan er een kwart procent op vóóruit! Conclusie: onder Rutte gaat de kleine groep met hoge inkomens er op vooruit, en dat mogen de middengroep en vooral de mensen met de laagste inkomens betalen. Voor bijvoorbeeld bijstandsmoeders kan dat op langere termijn oplopen tot 2.000 euro per jaar. Ondertussen vraagt het kabinet niets van bankiers, speculanten en top-bestuurders.

Ziek worden = betalen

De solidariteit in de zorg wordt verder afgebroken. Het basispakket wordt uitgekleed; de verwachting is dat medicijnen als cholesterolverlagers en maagzuurremmers uit het basispakket verdwijnen, evenals bepaalde operaties en behandelingen van psychische stoornissen. Tegelijkertijd gaan de vaste zorgpremies omhoog met drie- à vierhonderd euro per jaar; het eigen risico stijgt in 2012 naar 210 euro. De zorgtoeslag daarentegen wordt verlaagd. Kortom: meer betalen voor minder zorg. Een andere grote ingreep is het liberaliseren van de collectieve verzekering AWBZ. Dat betekent dat de zorg voor chronisch zieken, gehandicapten en ouderen, inclusief enorme bezuinigingen, naar de gemeenten wordt geschoven. De uitvoering van de AWBZ gaat vervolgens naar de zorgverzekeraars. Dit zal leiden tot vele pluspakketten, uiteraard voor wie dat kan betalen. De patiënt wordt nog meer dan voorheen het kind van de rekening.

Cadeautje voor het bedrijfsleven

De economie herstelt en bedrijven maken weer winst. Toch verlaagt dit kabinet de winstbelasting – de aandeelhouders mogen niets tekort komen. Nederlandse gezinnen wel: het maatregelenpakket dat hen treft, behelst 1,7 miljard euro. Daarbij valt te denken aan de netto verlaging van de bijstand en beperkingen van de zorgtoeslag, kinderopvang en kindgebonden budget. En ook hierbij geldt: hoe meer je verdient, hoe minder je erop achteruit gaat.

Iedereen op de nullijn, maar de graaiers mogen doorgaan

In de publieke sector zet het kabinet werknemers op de zogenaamde ‘nullijn’. Politieagenten, vuilnismannen en andere ambtenaren hoeven geen enkele salarisverhoging te verwachten en zullen er – rekening houdend met de inflatie – qua inkomen op achteruit gaan. Maar het graaigedrag in de publieke sector blijft ongemoeid; topbestuurders blijven dus grootverdieners. In plaats daarvan legt het kabinet de rekening van de crisis bij de laagstbetaalde ambtenaren.

Net als vroeger: studeren voor de elite

Iedere student die langer dan de beoogde drie jaar over de bachelorfase doet, betaalt straks voor elk extra jaar 3.000 euro.

De studiefinanciering voor de masterfase wordt afgeschaft en vervangen door een leenstelsel: zelf betalen dus. Doorleren wordt dus weer een voorrecht van kinderen van rijkelui of studenten moeten bereid zijn om zich diep in de schulden te steken.

Ben jij een ‘echte’ Nederlander?

Het nieuwe kabinet gaat het voor toegelaten migranten nog een stukje moeilijker maken, met extra eisen. Door de invoering van een ‘tijdelijk Nederlanderschap’ wordt groen licht gegeven voor het ontstaan van verschillende ‘soorten’ Nederlanders, waardoor tegenstellingen juist groter worden. Tegelijkertijd staat in de kabinetsplannen niets over de aanpak van de vele getto’s die ons land al decennialang ‘rijk’ is. Talloze kinderen van de tweede of derde migrantengeneratie komen in zulke wijken nog steeds niet of nauwelijks in aanraking met kinderen van autochtone ouders. Geen letter daarover in de kabinetsplannen. Het gevolg: verdere tegenstelling, tweedeling, vervreemding en wederzijdse vooroordelen.

Huursector: slopen maar

Het kabinet wil de doorstroming op de huurmarkt bevorderen door huurders met een gezinsinkomen boven de 43.000 euro fors meer te laten betalen (tot 5 procent). Dat leidt er tevens toe dat het huren van een woning alleen nog mogelijk wordt voor mensen met een laag inkomen. Sowieso zal het aantal huurwoningen op termijn flink gaan verminderen, omdat het kabinet de koop van een corporatiewoning wil bevorderen.

Ook worden woningcorporaties voor een groot deel verantwoordelijk voor de financiering van de huurtoeslag. Hierdoor zal de corporatie minder kunnen bouwen en tevens gaat de doorsnee huurder meebetalen aan de woonlasten van de armste huurder. De hypotheekrenteaftrek van de villabezitter wordt echter op geen enkele manier begrensd. Uiteindelijk ontstaat de vreemde situatie dat de arme huurder meebetaalt aan de hypotheekrenteaftrek van de rijke villabezitter, terwijl laatstgenoemde straks niet meer meebetaalt aan de huurtoeslag van de arme huurder.

Nederland in Tweeën

...niet als het aan de SP ligt

Wat Rutte, Verhagen en Wilders willen, is niet per se wat er gaat gebeuren. Sommige rechtse wensen kunnen alleen worden vervuld als er internationale verdragen aangepast worden, voor weer andere voorstellen is een grondwetswijziging nodig. De SP zal alles op alles zetten om, samen met de mensen om wie het gaat, dwars te liggen bij alle plannetjes die Nederland in tweeën splitsen.

Armoede werkt niet

Op zich klinkt het leuk: het nieuwe kabinet wil dat mensen met een arbeidsbeperking (WSW, Wajong en WWB-uitkeringsgerechtigden) aan de slag gaan in normale bedrijven. Dan moet je natuurlijk wel ervoor zorgen dat werkgevers gestimuleerd worden om mensen uit de sociale werkvoorziening of jonge gehandicapten in dienst te nemen. Maar dat gebeurt niet. Wat wel? Rutte I beperkt de toegang tot de Wajong, bezuinigt op de WSW, verlaagt uitkeringen en laat degenen die wél bij reguliere werkgevers werken mogelijk onder het minimum verdienen. De SP pikt het niet.

www.armoedewerktniet.nl

Minder aidsremmers en minder onderwijs

Over armoede gesproken: er is voor bijna een miljard euro aan bezuinigingen gepland op ontwikkelingssamenwerking. Kamerlid Ewout Irrgang heeft becijferd wat een vermindering van eenvijfde van het ontwikkelingsbudget zou kunnen betekenen voor de allerarmsten. ‘Als bijvoorbeeld de bijdrage aan het Global Fund met 20 procent zou afnemen, zullen per jaar zo’n 100.000 mensen geen toegang meer hebben tot aidsremmers. Zo wordt de gemakkelijke korting van CDA, VVD en PVV hier in Nederland, daar een zware doodstrijd voor hen. En een vermindering van 20 procent van ons budget aan de ‘Campaign for education’ van Oxfam/ Novib zou betekenen dat in 2015 ruim 600.000 kinderen minder naar school zullen gaan, dan zonder bezuinigingen.’ Bezuinigingen buiten Nederland zijn dus allerminst pijnloos of gratis.

Agenten en asfalt

Smakelijker klonken voor menigeen de door de nieuwe coalitie uitgeproken intenties voor filebestrijding en meer politieagenten. Echter: normaal gesproken worden de aardgasopbrengsten gereserveerd voor infrastructurele projecten. Volgens het regeerakkoord gaan die voortaan direct naar de schatkist. Het is daardoor onduidelijk of er nog wel genoeg geld overblijft voor filebestrijding en investeringen in het openbaar vervoer. Welke plannen precies hierdoor in de ijskast komen, is nog niet bekend.

Nog zoiets: de beloofde 3.000 extra politie-agenten. Volgens Kamerlid Ronald van Raak kan dit alleen op langere termijn, ‘omdat agenten opgeleid en begeleid moeten worden. Verkorten van de politie-opleiding leidt wel tot meer, maar niet tot betere agenten.’ Doordat het kabinet bovendien ambtenaren op de ‘nullijn’ zet, worden de extra agenten feitelijk betaald door de lonen van andere agenten te bevriezen. Roept u maar: sigaren uit eigen doos of loze beloften?

Inmiddels heeft de SP diverse bewindslieden al op het matje geroepen en gaan er tal van acties en campagnes van start. Op www.sp.nl vindt u nieuws over acties. Ook op gemeentelijk niveau gaat de SP de strijd aan. Neem contact op met uw lokale afdelingsbestuur; zij weten hoe u kunt helpen de rechtse winter een beetje op te warmen.

En wat dies meer zij...

•Het kabinet stopt geen geld meer in het met elkaar verbinden van hoogwaardige natuurgebieden in het kader van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). De EHS is de beoogde ‘groene corridor’ door Nederland en geldt als paradepaardje van de natuurontwikkeling in ons land.

•De marktwerking in de zorg wordt doorgezet. Ziekenhuizen mogen winst uitkeren aan investeerders. Niet de patiënt of arts, maar de zorgverzekeraar bepaalt wie welke zorg krijgt.

•De btw op kunst gaat omhoog en toegangskaartjes zullen nog duurder worden. De bezuinigingen op de kunstsector zorgen bovendien voor een fikse verschraling in het aanbod van kunst. Ook hier weer: kunst alleen nog voor de rijken?

•Het kabinet voert een eigen bijdrage in voor jeugdzorg. Wordt je kind uit huis geplaatst, dan hangt daar een prijskaartje aan van 3.400 euro per kind per jaar.

•Fikse bezuinigingen zijn aangekondigd op het kindgebonden budget en de kinderopvang. En wederom: de laagste inkomens worden hier zwaarder getroffen dan de hoogste.

In de Spanning van oktober wordt dieper ingegaan op het regeerakkoord en de bezuinigingen. Spanning wordt uitgegeven door het Wetenschappelijk Bureau van de SP. Zie www.sp.nl/nieuws/spanning

Lees online