Tribune 11/2008 :: Column Jan Marijnissen - Ik wist het niet. Ik ben geschokt

Column

Jan Marijnissen:

“Ik wist het niet.

Ik ben geschokt”

De heer Marijnissen (SP): Mevrouw de voorzitter! De laatste weken wordt weer eens pijnlijk duidelijk wat de gevolgen zijn van het neoliberale denken en het marktfundamentalisme dat ermee gepaard gaat. Er is alom onzekerheid over de economische ontwikkeling. Beursindexen gaan dan eens omhoog en dan eens omlaag. Dat leidt tot grote zenuwachtigheid op die beurzen. Het vrije en ongecontroleerde kapitaalverkeer doet nog eens een extra duit in het ongewisse zakje. De euforie over het financiële marktmechanisme dat rozengeur en maneschijn beloofde, verstomt. Inmiddels heeft Maleisië een eind gemaakt aan het vrije kapitaalverkeer. Er gaan steeds meer stemmen op om regulerend op te treden tegenover de financiële speculanten, nu ook in Hongkong. In Frankrijk hebben Jospin en Chirac opgeroepen tot restricties voor het hijgerige kapitaalverkeer. “De ernst van de crisis in Azië biedt ons de kans om de liberale clichés te slopen die al zo lang doctrine zijn”, zegt de sociaal-democratische minister van financiën in Frankrijk, Dominique Strauss-Kahn. De bekende Duitse sociaal-democraat en ex-bondskanselier Helmut Schmidt hield in de Volkskrant van afgelopen zaterdag een pleidooi om het roofdierkapitalisme te temmen. Zelfs in de boezem van het IMF en de Wereldbank zijn tegenwoordig geluiden te horen die pleiten voor het beperken van de vrijheid van de wereldwijde geldstromen. Ik heb niet voor niets sociaal-democraten uit Frankrijk en Duitsland aangehaald. Graag verneem ik van de minister-president wat zijn standpunt is in dezen en of hij van plan is het Franse standpunt te steunen.

Geïnspireerd door het idee van oud-Nobelprijswinnaar Tobin heb ik al eens een pleidooi gehouden voor een belasting op kapitaaltransacties, als rem op de speculaties met wat tegenwoordig flitskapitaal heet. Zelfs een minimale taks van om en nabij 0,5 procent zou op wereldschaal jaarlijks een bedrag van 1000 miljard dollar kunnen opbrengen, waarmee de strijd tegen de noden op de wereld een echte impuls gegeven zou kunnen worden. Dat pleidooi wil ik vandaag graag herhalen. Om met Helmut Schmidt te spreken: 6 miljard mensen zijn belangrijker dan de buitensporige vrijheid van enkele tienduizenden handelaren en managers die zich uitleven op de geldmarkt.’ (Opening van mijn bijdrage aan de Algemene Beschouwingen op 1 oktober 1998)

“Ik ben geschokt. En ik kan het nog steeds niet geloven”, zei Alan Greenspan, achttien jaar lang de baas van de Federal Reserve, de Amerikaanse centrale bank, op 23 oktober 2008. Hij werd door het Congres ter verantwoording geroepen voor zijn desastreuze beleid. Greenspan: “We zijn als mensen gewoon niet slim genoeg. We zijn niet onfeilbaar. Ik dacht dat zelfregulering van de markt beter was dan overheidstoezicht.” Hij werd na afloop niet gearresteerd.

Jan Marijnissen