Voedsel en Kapitaal
‘De noodklok luidt over onze landbouw. Onze boerenstand is in korte tijd gehalveerd. Voor onze voedselvoorziening zijn we steeds meer afhankelijk van multinationals en internationale handelaren. We kunnen zelf niet meer bepalen wat en hoe we willen verbouwen, verwerken en consumeren. Waarom krijgt de boer niet genoeg voor zijn centrale taak: betrouwbare voedselproductie en behoud van het platteland?’
De tekst zou nu geschreven kunnen zijn, maar komt uit 2002. Aarde, Boer, Consument lanceert dan zijn manifest: een platform van progressieve landbouworganisaties, bij elkaar gebracht door de SP. Het platform streeft naar een ander landbouwsysteem dat meer oog heeft voor boer, dier en milieu.
Nog niet één procent van de Nederlandse beroepsbevolking is boer, terwijl zij ongeveer 80 procent van het landschap beheren. De landbouw is in Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog flink geïntensiveerd. 60.000 Nederlandse boeren produceren nu drie keer onze nationale voedselbehoefte en we zijn het tweede exportland van landbouwproducten ter wereld.
Daarmee wonnen we de zekerheid van altijd genoeg voedsel voor een lage prijs. Maar met de welvaart kwamen nieuwe problemen. Houtwalletjes en weidevogels verdwenen uit de cultuurlandschappen. Veeziektes en voedselschandalen wierpen vragen op over wat er in ons eten zit en wie de productie controleert. In Nederland kregen we milieuverontreiniging en mestoverschotten, in veel andere landen monoculturen en uitbuiting. Overal ter wereld krijgen boeren te weinig betaald voor de meest basale bezigheid van de mens: het voeden van zichzelf en zijn omgeving. Het drijft ze tot schulden, armoede en in sommige gevallen zelfs tot zelfmoord.
De gevolgen zijn intrinsiek aan een kapitalistisch voedselsysteem. Boeren staan onder druk om voor een zo laag mogelijke prijs zoveel mogelijk te produceren. De winsten daarvan concentreren zich bij een paar grote voedselbedrijven. In dit nummer van Spanning lees je hoe de machtsverhoudingen in ons voedselsysteem liggen, wie verliest, wie wint, en hoe het rechtvaardiger en duurzamer kan.
