Tegen de Stroom In
Sinds de jaren dat Nederland deel uitmaakte van het Eerste Franse Keizerrijk (1810-1813), is het bestuur in ons land sterk gecentraliseerd. Den Haag bepaalde het beleid, gemeenten waren vooral uitvoeringsinstanties. Vanaf de jaren tachtig van de twintigste eeuw is er een tendens om meer taken over te hevelen naar de gemeenten, overigens zonder dat de centrale overheid de zeggenschap helemaal uit handen heeft gegeven. In 2015 bereikte de decentralisatiegolf een hoogtepunt, toen gemeenten verantwoordelijk werden voor (het grootste deel van) de ouderenzorg, de jeugdzorg en de re-integratie van mensen met een arbeidsbeperking. Gemeenten kregen veel meer geld dan voorheen, maar wel aanzienlijk minder dan het Rijk had om dezelfde taken uit te voeren.
Deze bezuinigingen zijn niet nieuw, maar passen binnen een trend die al enige decennia gaande is. Ze komen voort uit de dominante neoliberale ideologie van minder overheid en meer markt – door het vorige kabinet verkocht als participatiesamenleving. Publieke voorzieningen als openbaar vervoer, energievoorziening en volkshuisvesting zijn vermarkt, onder het mom van efficiëntie en kostenbesparing. De nadruk is daardoor steeds meer komen te liggen op prijs en het maken van winst, in plaats van toegankelijkheid en kwaliteit. Zeker in gebieden die te maken hebben met bevolkingskrimp zien we dat buslijnen verdwijnen, pinautomaten en postbussen worden weggehaald en scholen en ziekenhuizen hun deuren sluiten. Van lagere prijzen en hogere kwaliteit is zelden sprake.
Tegen die stroom in, maken SP’ers op tal van plekken in het land het verschil. Dat doen zij door met buurtbewoners in actie te komen, voorstellen te doen in de gemeenteraad en sociaal beleid uit te voeren. Om te behouden wat van ons allemaal is, zoals buslijnen, buurthuizen en bibliotheken. En door de bakens te verzetten met aanvallende plannen. Voorbeelden daarvan zijn de gemeentelijke stichting voor de huishoudelijke verzorging en de bouw van betaalbare, kwalitatief goede woningen voor lagere en middeninkomens.
Dit nummer van Spanning analyseert wat er de afgelopen jaren is veranderd in de lokale politiek, maakt duidelijk wat goed en wat fout is gegaan en verkent de strijd die socialisten in gemeenten door het hele land voeren. Voor henzelf en voor elkaar.
