Spanning, maart 2005 :: Voorstanders - B-elftal Balkenende wordt het veld op gestuurd

Spanning • maart 2005

Voorstanders

B-elftal Balkenende wordt het veld op gestuurd

In Den Haag is ‘iedereen’ vóór de grondwet. Maar als het aankomt op campagnevoeren, geven de meesten niet thuis.

Tekst: Hans van Heijningen

Begin 2002 staken politici van GroenLinks, PvdA en D66 de koppen bij elkaar en besloten ze gezamenlijk een wetsvoorstel uit te werken voor een referendum over de Europese Grondwet. De initiatiefnemers stelden zich ten doel om via het organiseren van het referendum het gat tussen Europa en de Nederlandse bevolking te dichten. De SP werd niet bij het referenduminitiatief betrokken, omdat die partij te kritisch tegenover Europa stond. Natuurlijk werd dat niet in die woorden gezegd. Toen ik er naar informeerde, kreeg ik te horen dat het iets met tijdgebrek, haastwerk, lekke banden en ontbrekende telefoonnummers te maken had. De boodschap was duidelijk: het referendum moest een feestelijk ja voor Europa worden, een ‘hoera’ voor de Grondwet.

Inmiddels zijn we drie jaar verder, en is zowel de kloof tussen Brussel en Den Haag als die tussen Brussel, Den Haag en de Nederlandse bevolking verder verdiept. Dat is niet vreemd, omdat we de afgelopen jaren keer op keer geconfronteerd werden met slecht nieuws uit Brussel: corruptiezaken, rondpompen van subsidiestromen, verstikkende bureaucratie, de invoering van de euro en een stabiliteitspact dat de grote spelers in Europa ongestraft overtreden.

Vooral op sociaal-economisch gebied heeft Brussel zich de afgelopen tijd in hoog tempo impopulair gemaakt. Achter een Lissabon-agenda die ertoe moet leiden dat Europa in 2010 de meest dynamische kenniseconomie ter wereld is, gaat een agenda van sociale afbraak plaats waar de honden geen brood van lusten: langer werken tegen lagere lonen, verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd en openstelling van sectoren als gezondheidszorg, onderwijs en openbaar vervoer voor particuliere investeerders. In landen als Duitsland, Frankrijk en Italië heeft dit beleid van ‘economische vooruitgang door sociale tweedeling’ tot omvangrijke protesten geleid. Dat maakt dat de presidenten Schröder en Chirac de Europese Commissie de afgelopen tijd gemaand hebben om iets terughoudender te zijn met het ‘markt boven alles’-beleid.

Bij de verkiezingen van het afgelopen jaar voor het Europese Parlement boekten met name de eurokritische partijen Europa Transparant van klokkenluider Van Buitenen en de SP een goed verkiezingsresultaat. Daardoor is de uitslag van het komende referendum over de Europese Grondwet zelfs in ons eurofiele landje geen uitgemaakte zaak meer. Precies dat maakt dat de animo van politieke partijen om voluit campagne te gaan voeren voor de Grondwet, te wensen over laat. De leiders van de politieke partijen van ons land lijken weinig gemotiveerd om hun carrière en toekomst in de waagschaal te stellen door de Grondwet te omarmen. Liever geven zij er de voorkeur aan om de regering de ja-campagne te laten voeren. Daarmee komt de regering Balkenende in een lastige positie. Ze moet het referendum organiseren en de betrokkenheid van maatschappelijke organisaties en het grote publiek bevorderen. En ze is tot nog toe het boegbeeld van de ja-campagne. Door haar rol als speler en scheidsrechter door elkaar te laten lopen, heeft zij de eerste fase van de campagne verprutst. GroenLinks en D66 hebben in de Kamer aangegeven bang te zijn dat de ‘geheime oorlogskas’ van anderhalf miljoen euro (belastinggeld!) die staatssecretaris Nicolaï van Europese Zaken achter de hand houdt om een effectieve ja-campagne te kunnen voeren als de tegenstanders groot uitpakken, de geloofwaardigheid van de voorstanders van de Grondwet ondermijnt.

Voor de tegenstanders van de Grondwet is het niet ongunstig dat een regering die haar meerderheid in de opiniepeilingen al maanden lang kwijt is en qua aantrekkelijkheid alleen de grijze vuilniszak concurrentie aandoet, het voortouw in de ja-campagne neemt. Zou u zich door Balkenende een Grondwet aan laten smeren, wanneer hij bij u aanbelde? ‘Schiet jezelf maar in je voet’, zou mijn spontane reactie zijn.