Hoe sociaal is het regeerakkoord?
In 2021 ging de SP naar de kiezer met tien uitgangspunten voor een socialer Nederland. Hoe scoort het nieuwe regeerakkoord (ook wel het coalitieakkoord genoemd) op die punten? We zetten ze op een rijtje.
Wij willen eerlijk delen
Het kabinet zegt van plan te zijn om belastingontwijking aan te pakken, maar erg waarschijnlijk is dat niet. Want de man die dit moet doen (staatssecretaris Van Rij) heeft zelf jarenlang grote bedrijven geholpen om zo min mogelijk belasting te betalen. Voor middeninkomens verlicht het kabinet de lasten, maar aan hoge inkomens en multinationals wordt niets extra’s gevraagd. Wel wordt de ‘jubelton’, de belastingvrije schenking van rijke ouders aan hun kinderen om een eigen woning te kopen, afgeschaft.
Wij willen zorg voor iedereen
Dit kabinet trekt geld uit voor allerlei zaken, maar juist op de jeugdzorg, de ouderenzorg en de gezondheidszorg wordt bezuinigd. Voor jeugdzorg worden niet de middelen vrijgemaakt die nodig zijn om de problemen daar op te lossen. Sterker nog, vanaf 2025 wordt er zelfs een half miljard op de jeugdzorg bezuinigd. Op de ouderenzorg wordt op korte termijn ruim 400 miljoen bezuinigd; op de gezondheidszorg op de langere termijn maar liefst 4,5 miljard.
Meer loon en hogere uitkeringen
Na jaren van strijd van de SP en de vakbeweging konden partijen echt niet meer om een hoger minimumloon heen. Het kabinet stelt nu ook voor om het minimumloon te verhogen, net als de meeste sociale uitkeringen. De loonsverhoging stelt echter weinig voor: nog geen euro per uur erbij in 2025. Ook stijgt de AOW niet mee. Inmiddels is de SP hier actie tegen aan het voeren. En met succes. De Eerste Kamer eist dat het nieuwe kabinet de plannen aanpast om ook de AOW’ers tegemoet te komen.
Een school voor iedereen
Jarenlange actie is beloond: docenten in het basisonderwijs krijgen eindelijk een salaris dat gelijk staat aan dat van hun collega’s in het voortgezet onderwijs. Bovendien komt er structureel geld bij om het onderwijs te verbeteren. Wat wel mist zijn plannen om de vermarkting van het onderwijs tegen te gaan. Zolang daar niets aan gedaan wordt, is het onmogelijk om ieder kind gelijke kansen te geven. Zeker als de macht in het onderwijs bij de schoolbesturen en hun koepels blijft liggen. Het is goed dat er na jaren van actievoeren een einde wordt gemaakt aan het leenstelsel en de studiebeurs weer terugkomt. Wel is de compensatie voor de schuldengeneratie erg mager.
Een huis voor iedereen
Nu de protesten tegen de woningnood toenemen, voelt dit kabinet de druk om daar iets aan te doen. Daarbij kiest het vooral voor nieuwe woningen, wat zeker niet verkeerd is. Maar zolang woningen er zijn om aan te verdienen in plaats van om in te wonen, blijft het dweilen met de kraan open. En dat verdienmodel blijft intact. De huren, die dankzij actievoeren in 2021 nog waren bevroren, gaan weer stijgen. Wel wordt na jarenlang verzet eindelijk de verhuurderheffing afgeschaft.
Veiligheid voor iedereen Het kabinet trekt extra middelen uit om de politie te versterken. Daarbij is vooral aandacht voor het bestrijden van de georganiseerde misdaad en cybercriminaliteit. Op zich is dat positief, zolang er ook extra geld komt voor de wijkagent. Want al in 2013 (!) is afgesproken dat er per 5000 inwoners één wijkagent moet zijn, maar die afspraak is nooit nagekomen. Ook zullen er meer politieposten in de wijken bij moeten komen, want daarvan zijn er in de afgelopen jaren een hoop verdwenen.
Een schonere wereld
Met een miljardenfonds wordt geprobeerd om klimaatverandering tegen te gaan. Met een tweede miljardenfonds moeten de stikstofproblemen worden aangepakt. Hoe die fondsen gaan uitpakken is nog niet duidelijk. Wel weten we al dat veel moeilijke beslissingen vooruitgeschoven worden. Denk aan vliegveld Lelystad en de opkomst van datacenters.
We willen samen leven
Al jaren worden arbeidsmigranten in Nederland uitgebuit. Het regeerakkoord noemt de aanbevelingen van de commissie-Roemer, die de ellendige arbeidsomstandigheden en huisvesting van arbeidsmigranten onderzocht. Dat is positief. Toch is de kans groot dat het niet mogelijk blijkt om grip te krijgen op deze misstanden, zolang er geen werkvergunningen worden ingevoerd. De EU houdt dat tegen en er zijn geen aanwijzingen dat het kabinet daar iets aan wil doen.
Een betere wereld
Waar de SP inzet op zoveel mogelijk beslissen in Nederland, wil dit kabinet juist meer invloed uit Brussel. Het wil bijvoorbeeld het vetorecht van landen met betrekking tot het buitenlandbeleid deels afschaffen. Zo wordt weer een deel van de nationale besluitvorming uit handen gegeven en komt de politiek verder van de mensen af te staan. Wel worden de uitgaven aan ontwikkelingshulp met 500 miljoen euro per jaar verhoogd.
Mensen zijn de baas
Dit kabinet doet nauwelijks iets om de invloed van mensen op de politieke besluitvorming te vergroten. Het woord referendum komt in het regeerakkoord zelfs niet voor. De zeggenschap van medewerkers in de zorg en het onderwijs wordt vergroot, over de andere sectoren (zowel publiek als privaat) wordt niets gezegd. Datzelfde geldt voor het versterken van de positie van de vakbond. Ook daarover geen woord. Wel wil het kabinet meer grip krijgen op vitale bedrijven.