Van onmogelijk naar onvermijdelijk: Green New Deal
‘Never let a good crisis go to waste.’ Met deze woorden zou Winston Churchill duidelijk hebben willen maken dat de Tweede Wereldoorlog had bijgedragen aan de oprichting van de Verenigde Naties. Want juist in crisistijd wordt het onmogelijke onvermijdelijk, aldus Milton Friedman. Zijn stelling houdt nog steeds stand.
Maar hóe een crisis precies wordt gebruikt, staat van tevoren niet vast. Toen in 2008 Lehman Brothers failliet ging, als eerste grote speler in de financiële sector die op drijfzand bleek te berusten, was er ook sprake van een crisis. Wie terugblikt op dit kantelmoment, kan niet anders dan concluderen dat deze crisis niet is aangegrepen om de wereld écht te veranderen. Althans niet in socialistische zin. Er werden weliswaar miljarden gespendeerd om de banken te redden, maar de financiële sector werd niet fundamenteel hervormd. Laat staan de rest van de economie. De neoliberalen gebruikten de crisis wel om hun agenda versneld en verhard door te voeren. De overheid werd onderworpen aan de grootste bezuinigingsoperatie sinds de Tweede Wereldoorlog, terwijl de markt steeds meer te zeggen kreeg. Winsten werden geprivatiseerd, verliezen gesocialiseerd.
Tien jaar later probeert de VVD het initiatief weer naar zich toe te trekken, met een ogenschijnlijk linkse agenda. Waarmee men reageert op onrust over ongelijkheid en klimaatverandering. Zo wil de VVD plotseling belasting heffen op CO2-uitstoot, de huizenmarkt beschermen tegen investeerders en bedrijven aansporen om de lonen te verhogen. Niet om deze problemen écht aan te pakken, maar juist om alles min of meer hetzelfde te laten. Uit angst voor het opkomen van een nieuwe coalitie, zoals die van aanhangers van de Green New Deal in de VS. Die handelen vanuit het besef dat de armste mensen het meeste lijden onder klimaatverandering, terwijl de rijksten voor de meeste vervuiling hebben gezorgd. Want ongelijkheid en klimaatverandering staan niet los van elkaar, ze hebben alles met elkaar te maken.
Welke kant de wereld op gaat staat nog niet vast, en hangt af van wie de volgende crisis gaat gebruiken. Tot die tijd is het voor socialisten zaak om de strategie te verbeteren, alternatieven uit te werken, en een coalitie met macht te vormen. Zodat een volgende crisis wél gebruikt kan worden om het onmogelijke om te zetten in het onvermijdelijke. In deze Spanning twee analyses van deze strategische strijd, en een schets van hoe de nieuwe agenda, een Green New Deal, er in Nederland uit kan zien.
