Bouwen aan samenhang en gemeenschap

'Iedereen behalve Jan Marijnissen van de SP denkt tegenwoordig liberaal.' Dat zei Frits Bolkestein halverwege de jaren negentig. De liberalen waren trots op hun paarse kabinetten waarin de PvdA weliswaar de premier leverde, maar zij het beleid. Een politiek van deregulering, privatisering, liberalisering en individualisering die door een groot deel van de politiek omarmd werd, en wordt.

Marijnissen en Bolkestein hebben Den Haag verlaten, maar hun ideologische strijd duurt voort. De VVD toont zich al decennialang de beul van het gemeenschappelijke en publieke belang. Ze was en is de motor achter het vermarkten van de zorg, van de commercialisering van het onderwijs, van flexibilisering van de arbeidsmarkt en het ontmantelen van sociale bescherming.

Maar het is veel meer. De VVD is de grootaandeelhouder van de BV ieder-voor-zich. De stuwende kracht achter de doorgeslagen individualisering die heeft geleid tot eenzaamheid, vervreemding en onthechting. Gemeenschap bestaat niet, behalve om vlak voor de verkiezingen culturele verschillen uit te vergroten.

Onder die omstandigheden is het heel logisch dat de SP ruim voor de verkiezingen aangaf niet met de VVD in zee te gaan. Politiek gaat immers om waarden, zoals gemeenschapszin, gelijkwaardigheid èn geloofwaardigheid. En we riepen om die reden andere linkse partijen op hetzelfde te doen.

GroenLinks besloot toch met het rechtse blok te gaan praten, en dat is natuurlijk hun goed recht. Maar zij kwamen van een koude kermis thuis. Tussen GroenLinks en de VVD is na twee maanden onderhandelen een definitieve breuk ontstaan. Dat is geen aanmoediging voor de SP om ‘aan te schuiven’ bij een rechts blok maar een bewijs dat een coalitie met je ideologische tegenpool een kamikazeactie van formaat is.

De SP regeert op dit moment in de helft van alle provincies, in tientallen gemeenten waaronder de hoofdstad. Laat niemand dus beweren dat we niet zouden willen. Dat is iets anders dan op het pluche te gaan zitten en je principes verloochenen.

Wij leggen daarom een fundamentele keuze op tafel. En bovenal op de christendemocratische tafel. Wilt u door met de liberale politiek van ieder-voor-zich en God voor ons allen? Of kiezen we voor het belang van de gemeenschap? Voor eenheid in plaats van tweedeling en voor mensen in plaats van markten?

Echte verandering is meer dan het verlagen van het eigen risico en wat extra geld voor armoedebestrijding. Met een centrum-links kabinet kan de balans tussen arbeid en kapitaal in de samenleving hersteld worden. Dan halen we de commercie uit de zorg en het onderwijs, geven we mensen op de werkvloer de erkenning die ze nodig hebben en bouwen we aan een duurzame toekomst voor de volgende generaties.

In het laatste gesprek dat ik voerde met informateur Schippers heb ik aangegeven dat ik graag bereid ben te praten met D66 en CDA over het vormen van een regering. Voor D66 betekent dit dat ze een machtsfactor worden in een progressief-christelijke alliantie. Voor het CDA dat ze de premier mogen leveren van een regering die de balans tussen individu en gemeenschap duurzaam kan herstellen. Misschien moet Sybrand Buma nog even aan die gedachte wennen, maar een horrorscenario kan hij dat toch moeilijk noemen.