Roemer in gesprek met Tsipras: Griekse problemen zijn Europese problemen
SP-leider Emile Roemer bezoekt samen met Tiny Kox (SP-fractievoorzitter in de Senaat) en Hans van Heijningen (algemeen secretaris SP) de vluchtelingenopvang in Griekenland. Ondanks de grote problemen waar Griekenland mee kampt, doet de linkse Syriza-regering er alles aan om de opvang zo goed mogelijk te organiseren. Op de tweede dag van zijn bezoek spreekt Roemer me de Griekse premier Tsipras.
Ministerpresident Alexis Tsipras heeft er al een hele dag opzitten wanneer hij ons ontvangt. Hij is blij zijn politieke vrienden uit Nederland te treffen. Eerder, nog voor hij minister-president werd, was hij te gast bij de SP. Zijn partij, Syriza, en de SP hechten beide aan goede internationale linkse samenwerking, zeker nu er zoveel gemeenschappelijke problemen zijn in Europa.
Begin vorig jaar won het linkse Syriza de verkiezingen, omdat de mensen de traditionele partijen, de keiharde bezuinigingen en de corruptie meer dan zat waren. Na haar aantreden botste de nieuwe regering echter op een onverzettelijke Europese Unie, die geen millimeter wilde wijken van de door haar verlangde bezuinigingen in de publieke sector en op lonen en uitkeringen.
De regering legde die eisen voor aan de bevolking in een referendum, waarop een ruime meerderheid daar in augustus vorig jaar 'nee' tegen zei. Dat leidde echter niet tot enige inschikkelijkheid aan EUkant waarop de regering haar ontslag aanbood en er nieuwe verkiezingen werden uitgeschreven. Die werden – tegen de Europese verwachting in – opnieuw gewonnen door Tsipras zodat hij zijn tweede kabinet kon vormen. Dat kabinet staat sindsdien voor de enorme taak om zowel de door Europa opgedragen bezuinigingen te realiseren alsook daarbij de mensen die het minste hebben, zo veel mogelijk te ontzien. 'Dit is niet het moment om zelfs maar de tussenstand op te maken', vertelt Tsipras ons: 'We staan pas aan het begin van ons zoeken naar een uitweg uit de crisis. Dat neemt niet weg dat de situatie in Europa het afgelopen half jaar enorm veranderd is.
In feite zijn de Griekse problemen Europese problemen geworden. Of het nu gaat om de financiële crisis, de vluchtelingencrisis of de eurocrisis. Nationale oplossingen werken niet meer, Europa zal de handen ineen moeten slaan of zal in haar huidige vorm kopje onder gaan.' De afgelopen maanden heeft de Griekse regering tempo gemaakt met de uitvoering van het bezuinigingsprogramma. 'We zijn erin geslaagd de gaten in de begroting te dichten, we hebben nieuwe belastingen ingevoerd – waarbij we de armen ontzien maar de middenklasse moet bijdragen, simpelweg omdat het niet van de ene dag op de andere lukt om het geld bij de rijken te halen. Maar ook met dat laatste hebben we een begin gemaakt.' De minister-president herinnert ons er wel aan dat zijn krediet bij de bevolking niet eeuwigdurend is: 'Als we er binnen enkele maanden niet in slagen om mensen te laten zien dat er licht is aan het eind van de tunnel, is alles voor niets geweest. Dan zullen de middenklasse en de boeren in opstand komen en kan ons land ten prooi te vallen aan de chaos.'
Opmerkelijk genoeg lijken de Europese instituties inmiddels enige waardering op te kunnen brengen voor de Griekse inspanningen. Nu maakt echter het IMF problemen en eist weer nieuwe ingrepen in de pensioenen, die al enorm gekort zijn. Dat kan niet, zegt Tsipras. 'We hopen nu op steun van de EU, nu wij ons aan onze afspraken houden. Het kan toch niet zo zijn dat Griekenland door de internationale instellingen geregeerd wordt.'
De vluchtelingencrisis heeft het politieke speelveld in Europa sterk veranderd. 'Griekenland heeft Europa nodig, maar Europa heeft nu ook Griekenland nodig. 'De oorlogen in Syrië, Irak en Jemen, het militaire regime in Egypte, de gespannen verhoudingen tussen Rusland en Turkije, het politiek manipuleren van de vluchtelingenstromen door Turkije en de fragiliteit van de meeste Balkanstaten maken dat het westen Griekenland nodig heeft om het vluchtelingenprobleem enigszins beheersbaar te maken. In de vluchtelingencrisis stellen wij ons constructief op. We hebben het respect voor de menselijke waardigheid hoog als socialisten, wat ons dat ook kost. Of het nu om Turkije of om Duitsland gaat, wij zijn bereid om ons aandeel te leveren. Vergeet niet dat wij het afgelopen jaar een miljoen vluchtelingen tijdelijk op hebben gevangen en dat ons dat een miljard euro heeft gekost. En vergeet ook niet dat wij niet verantwoordelijk zijn voor het vluchtelingenprobleem. Dat zijn de oorlogvoerende partijen, die stuk voor stuk boter op hun hoofd hebben. En dan zijn er Europese landen, die hun verantwoordelijkheid ontlopen en weigeren vluchtelingen op te nemen of voor de opvang ervan te betalen. Sommige van die landen zijn dan ook nog zo brutaal om ons de maat te nemen en te roepen dat wij er een janboel van maken. Maar in dat opzicht zie ik ook verbeteringen. Bondskanselier Merkel en voorzitter Juncker van de Europese Commissie hebben recent erkend dat Griekenland belangrijke verbeteringen heeft geboekt in de opvang en registratie van vluchtelingen. Los van hoe mijn Europese collega’s ons beleid waarderen, maak ik mij grote zorgen over waar het heen gaat met de vluchtelingencrisis.
In een land als Oostenrijk, dat altijd aan onze kant heeft gestaan als het ging om ons recht om de financiële crisis op onze manier op te lossen, zie ik de vreemdelingenhaat en het rechtspopulisme enorm toenemen. Ook in andere Europese landen zie ik die tendens, die een reëel gevaar vormt voor de democratie op ons continent. Tegelijkertijd lijkt het erop dat Turkije de vluchtelingenkraan naar believen open zet om Europa onder druk te zetten. Onze buurlanden maken ook problemen met het openhouden van hun grenzen. Dat bedreigt ons buitengewoon. De grenzen dicht, de havens dicht, Griekenland met honderdduizend vluchtelingen die geen kant op kunnen, het toeristenseizoen naar de knoppen... Dat kan en dat mag niet gebeuren en ik zal alles doen wat in mijn vermogen ligt om dat onheil af te wenden.'
Tsipras en Roemer zijn het er snel over eens dat een einde van de oorlog in Syrië en Irak voorwaarde is voor het inperken van de vluchtelingenstromen. 'Brood in plaats van bommen' vinden beiden de kortste samenvatting van de oplossing. Beiden zijn het er ook over eens dat de rol van Griekenland als bemiddelaar juist bepaald wordt doordat de Griekse regering niet meedoet aan militaire interventies in de regio. Nederland zou die rol ook kunnen pakken maar vanuit dat perspectief is mee bombarderen in Irak en Syrië contraproductief. Roemer: 'Kleine landen kunnen een grote rol spelen als ze hun eigen rol spelen in plaats van proberen mee te doen met de grote jongens!'
