Het failliet van de schaalvergroting

Lange tijd was schaalvergroting in de zorg, het onderwijs en bij woningcorporaties het doel van PvdA, VVD, D66 en het CDA. Net als in een bedrijf moest een school of ziekenhuis 'schaalvoordelen' en 'efficiencydoelstellingen' halen. Dat leidde niet tot betere zorg of onderwijs, maar vooral tot meer managers, meer administratie, kolossale gebouwen, prestigeprojecten en topsalarissen voor falende bestuurders.

Het fiasco van Amarantis, maar ook de grote mislukkingen die we hebben gezien bij zorginstellingen en woningcorporaties, laten zien dat de publieke sector zich niet leent voor commerciële capriolen. Dat politici accepteren dat belastinggeld wordt besteed aan dubbele leaseauto's en risicovolle investeringen is natuurlijk volstrekt onbegrijpelijk. Zij die beweren goed op onze belastingcenten te letten, laten vele miljarden weglekken aan zaken die niets met onderwijs, zorg of huisvesting te maken hebben.

Ik snap wel dat het voor politici van VVD, PvdA, D66 en CDA prettig is om Amarantis neer te zetten als incident. Het is natuurlijk pijnlijk als de effecten van je eigen wanbeleid plotseling zo schrijnend zichtbaar worden. En ja, de bestuurders van Amarantis hebben zich gedragen als Zonnekoningen. Maar laten we niet vergeten dat het deze politieke partijen waren die de Zonnekoningen aan de macht brachten. Dat begon al onder de paarse kabinetten van Wim Kok. De overheid moest op afstand worden gezet en schaalvergroting werd doorgedrukt: het land besturen als een BV werd de nieuwe norm. Bestuurders en managers vinden sindsdien dat zij ook recht hebben op topsalarissen en dure leaseauto's, ook al moeten u en ik daarvoor betalen.

Als we echt willen dat we nieuwe fiasco's in de publieke sector voorkomen dan moeten we de publieke sector terugpakken. Niet zeuren bij nieuwe incidenten, maar de verantwoordelijkheid leggen waar die hoort: bij de politiek, bij werknemers en bij de mensen om wie het gaat.

Dat betekent dat leraren en studenten meebepalen hoe goed onderwijs eruit ziet. Dat artsen en verpleegkundigen zelf hun werkzaamheden inrichten. Dat huurders inspraak hebben in het werk van hun corporatie. Pak de publieke sector terug: die is van ons allemaal en moet door ons allemaal beschermd en versterkt worden. De schaalvergroting is failliet, nu is het tijd om het tij te keren.

Emile Roemer