Nieuwe NAVO mist richtinggevoel
NAVO-secretaris-generaal Jaap de Hoop Scheffer heeft zich inderdaad een kundig laverend diplomaat getoond in de afgelopen jaren (BD 3 april, “Jap de Hoep, goede herder”). Die kwaliteit zal hij komend jaar, voordat hij afscheid neemt, nog volop nodig hebben. Hij wil immers op zijn ‘afscheidstop’ in Straatsburg, april 2009, een nieuw Atlantisch Handvest presenteren. Dat moet tevens het fundament zijn voor een nieuw strategisch concept voor ’s werelds machtigste politiek-militaire alliantie. Het is zaak dat Nederland meedenkt over toekomstige mondiale veiligheidsarrangementen en niet zomaar meeloopt met wat anderen komende tijd gaan bedenken.
en nieuw Atlantisch Handvest en een nieuw strategisch concept zijn volgens De Hoop Scheffer nodig omdat de wereld ingrijpend veranderd is na 9/11, Irak en Afghanistan. Het vertrouwen in de NAVO staat in heel wat lidstaten onder druk, terwijl de personele, materiële en financiële lasten die de alliantie torst, zwaarder zijn dan ooit. Met de komst van een nieuwe president in Amerika denkt De Hoop Scheffer dat 2009 hét moment is om nieuwe lijnen uit te zetten. Hij lichtte zijn plan op 15 maart j.l. toe tijdens het Brussel Forum, nadat hij het eerder al had besproken met de parlementaire NAVO-assemblee, waarin alle parlementen van de lidstaten vertegenwoordigd zijn. Ik vond het, als lid van de Nederlandse delegatie, opmerkelijk én gedurfd dat de secretaris-generaal de vertegenwoordigers van de nationale parlementen in de assemblee openlijk opriep tot het beginnen van een breed publiek en parlementair debat over de toekomst van de NAVO.
De secretaris-generaal is in zijn denken over de toekomst van de NAVO duidelijk een stuk verder dan de Nederlandse regering. Die lijkt nog steeds te denken dat het Verdrag van Washington uit 1949 en het strategisch concept uit 1999 wel volstaan. Niet dus. De oude NAVO heeft zich na het einde van de Koude Oorlog overleefd, de nieuwe NAVO mist richtinggevoel. De alliantie scheurde in 2003 bijna op de oorlog in Irak en over de rol van de NAVO in de oorlog in Afghanistan bestaan anno 2008 diepgaande meningsverschillen. Bijvoorbeeld tussen Amerikanen en Duitsers. De Amerikanen willen meer strijd en meer soldaten, de Duitsers meer overleg en wederopbouw. Ook over de omvang van de NAVO in Europa botsen de inzichten van Bush met die van Merkel, waardoor er in Boekarest met Georgië en Oekraïne voorlopig geen Membership Action Plan overeengekomen is. In Boekarest is ook gesproken met tal van regeringsleiders van buiten Europa en vertegenwoordigers van internationale organisaties over de opbouw van een nieuwe mondiale veiligheidsarchitectuur. Nu de NAVO, in de woorden van De Hoop Scheffer, niet langer solospeler is op het vlak van de mondiale veiligheid, moeten er een nieuwe, mondiale veiligheidsarchitectuur komen waarbinnen ook andere landen meepraten. Dat geldt voor landen, die wel meedoen aan NAVO-operaties maar geen lid zijn. Dat geldt ook voor grote politieke en militaire machten als Rusland, India en China. In de nabije jaren zullen we duidelijke veiligheidsarrangementen hard nodig hebben om crises en conflicten te voorkomen of te beteugelen. De NAVO als permanente mondiale politieagent is geen optie, ook niet in de ogen van de secretaris-generaal van de NAVO. De oproep van De Hoop Scheffer om in alle lidstaten een breed publiek en parlementair debat over de toekomst van de NAVO te beginnen is dan ook erg verstandig. Het is te hopen dat ook de Nederlandse regering die noodzaak nu snel onder ogen ziet en gehoor geeft aan het appèl van De Hoop Scheffer.
