Een beter milieu begint bij de Staat en Shell en co
Raisa is een twintiger met een goede opleiding, een mooie baan en haar eerste huis. Een goede basis voor een mooie toekomst zou je denken, maar niets blijkt minder waar. Haar huis blijkt zoveel schade te hebben door de gaswinning dat het onveilig is en onbewoonbaar wordt verklaard, maar er is hoop: er komen instanties langs die een plan maken om het huis weer veilig te maken. Ondertussen woont ze in een keetje naast haar huis. Dan krijgt ze een brief waarin staat dat de versterkingsoperatie van huizen in het Groninger aardbevingsgebied is opgeschort. En daarmee verdween het laatste restje hoop dat Raisa nog had in de overheid en in de bedrijven die deze ramp hebben veroorzaakt.
De ramp in Groningen door de gaswinning is aangericht door onze eigen overheid en de NAM, eigendom van Shell en Exxon. Toch zijn het de mensen die betalen voor de schade, voor klimaatverandering. Zij betalen niet alleen met onveilige huizen en onzekerheid, maar zij betalen ook letterlijk de rekening: gewone mensen betalen namelijk 2,8 miljard méér aan het oplossen van de problemen, dan dat ze vervuilen. En de industrie, bedrijven zoals Shell en Exxon, betalen 1,8 miljard minder dan dat ze vervuilen.
Het adagium van de overheid is ‘Een beter milieu begint bij jezelf’, maar het begint vooral bij de grote vervuilende bedrijven en de overheid die hen de hand boven het hoofd houdt. Terwijl jij de Shell-pomp voorbij rijdt omdat je daar niet wilt tanken, boort de Nederlandse staat met Shell en andere Nederlandse fossiele bedrijven letterlijk nieuwe markten aan. En als je overschakelt op groene stroom, zoals 69% van de Nederlanders, dan blijkt dat je in de helft van de gevallen door slimme trucs van energiebedrijven alsnog meebetaalt aan fossiele energie.
Niet alleen is onze consumentenmacht niet groot genoeg om de macht van grote bedrijven serieus uit te dagen, het ondermijnt bovendien nog eens de collectieve strijd die écht nodig is. ‘Een beter milieu begint bij jezelf’ is namelijk voor de één een oproep, maar voor de ander een verwijt. Een hoogopgeleide voorhoede heeft de financiële mogelijkheden om biologisch vlees te kopen en kan de wegen vinden naar subsidieregelingen. Ondertussen komt de verduurzaming van sociale huurwoningen op het bordje van huurders terecht met forse huurverhogingen. Lage inkomens betalen relatief het meest mee aan klimaatbeleid. Zo wordt bestaande ongelijkheid door klimaatbeleid in stand gehouden en zelfs versterkt. Collectief georganiseerd verzet van onderop voor een rechtvaardige economie ontstaat niet als de meerderheid van de mensen niet mee kan komen. Daar heb je iedereen voor nodig.
Het Nederlandse klimaatbeleid is oneerlijk en het werkt niet. Ondanks de forse bijdrage van consumenten stijgt de uitstoot van Nederland en van Shell en groeit de ongelijkheid. Als we een veilige toekomst willen, is klimaatbeleid nodig waarbij de echte vervuilers gaan betalen. De hoop die Raisa is verloren, is gelukkig nog niet helemaal verdwenen. Wereldwijd zegt een steeds grotere beweging: ‘Een beter milieu begint bij Shell en hun vriendjes bij overheden’. En doordat een vijfde van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen wordt veroorzaakt door bedrijven, is de rol van beleggers in het tegengaan van klimaatverandering groot. De staat New York, zestig Britse universiteiten, het grootste pensioenfonds ter wereld, de grootste Duitse bank en de katholieke kerk lieten het al zien: vaak onder druk van grote protesten trokken zij hun beleggingen terug uit onveilige fossiele energie.
Het is tijd dat Nederland volgt. We moeten de staat en Shell en co harder aanspreken op hun verantwoordelijkheid voor de ramp in Groningen en het klimaatprobleem. Het ambtenarenpensioenfonds ABP heeft bijvoorbeeld 1,8 miljard van ons pensioengeld belegd in Shell en Exxon. Op 22 mei komen de aandeelhouders van Shell bijeen in Scheveningen. Een goed moment om ABP en andere beleggers aan te spreken op hun verantwoordelijkheid en net als anderen wereldwijd te stoppen met fossiele beleggingen en over te stappen op beleggingen waar we allemaal profijt bij hebben. Een beter milieu begint bij het aanspreken van Shell en de staat en co.
SP-Tweede Kamerlid Sandra Beckerman
Lisa de Leeuw, Voorzitter van ROOD, Jong in de SP
Een versie van dit opiniestuk verscheen eerder in Trouw.
