Dromen van een wetenschap zonder Shell
Onder de leus Dream. Dare. Do. opent de president-directeur van Shell Nederland Marjan van Loon het academisch jaar in Eindhoven. De afgelopen jaren is deze zeer sterke verwevenheid van bedrijfsleven en wetenschap normaal geworden. Maar Shell hoort niet op een opening van het academisch jaar thuis. De huidige commercialisering en financiering is slecht voor de wetenschap, de samenleving én de economie.
Commercialisering leidt tot uitblijven wetenschappelijke doorbraken
De grootste misvatting is dat een innige samenwerking tussen wetenschap en bedrijfsleven zorgt voor wetenschappelijke doorbraken.
Universiteiten zijn steeds meer aangewezen op het bedrijfsleven. De overheid investeert steeds minder. In 2014 investeerde de overheid 0,75% van het bruto nationaal product (bnp) in onderzoek, in 2018 zal dat nog maar 0,63% zijn. Een steeds groter deel van het overheidsgeld is bedoeld voor onderzoek in samenwerking met het bedrijfsleven, veelal in de topsectoren. Om onderzoeksgeld van de overheid moet steeds meer geconcurreerd worden. Voor langdurig, fundamenteel en onafhankelijk onderzoek is steeds minder ruimte. Veel tijd gaat verloren, want wetenschappers zijn, zo blijkt uit onderzoek van de Volkskrant, tot een derde van hun tijd kwijt aan het aanvragen van onderzoeksgeld. De slagingskans is klein, soms maar 1- 15%. Wetenschappers zijn massaal ontevreden blijkt uit SP onderzoek onder 1000 wetenschappers. 78% vindt de toenemende commercialisering van de universiteit geen goede zaak, 76% vindt dat tijd voor onderzoek wordt verspild met aanvragen schrijven en dat de slagingskans te laag is. Volgens 69% is er steeds minder ruimte voor langlopend onderzoek.
De afhankelijkheid van het bedrijfsleven zorgt voor een stagnatie van grote wetenschappelijke doorbraken. Die doorbraken komen namelijk niet van kortlopend, toegepast onderzoek samen met het bedrijfsleven. Grote wetenschappelijke doorbraken, zo blijkt uit onderzoek van professor Mariana Mazzucato, komen bijna altijd (88%) doordat de overheid langdurig investeert in langdurig en fundamenteel onderzoek. Grote doorbraken-van spoorwegen en het internet tot nanotechnologie-zijn er alleen gekomen doordat de overheid fors investeerde. Ook ASML heeft alleen het bedrijf kunnen worden dat het nu is door de overheid: in de beginjaren werd zij voor twee derde door de staat gefinancierd.
Commercialisering leidt tot WC eend-wetenschap
De commercialisering van de wetenschap zorgt ook voor ongewenste excessen. Steeds vaker lijkt onderzoek wel erg veel op WC eend-wetenschap. De conclusies lijken op reclame voor de opdrachtgever: wij van WC eend adviseren WC eend.
Shell, wiens president-directeur het wetenschappelijk jaar opent, speelt zo´n kwalijke rol. Haar regionale tak, de NAM, beweert op basis van gekleurd onderzoek dat er in Groningen in een beperkt gebied schade is door gaswinning. Veel Groningers krijgen hun schade dan ook niet vergoed. Deze zomer bleek uit onafhankelijk onderzoek van de TU Delft echter het tegendeel: schade komt in een groter gebied voor. 38 procent van de wetenschappers kent voorbeelden van beïnvloeding van inhoud, opzet of presentatie van onderzoek. De vercommercialiseerde wetenschap brengt met dit soort onderzoek maatschappelijke schade aan.
Investeren in onafhankelijk onderzoek is goed voor wetenschap, samenleving én economie
Wij dromen van een overheid die durft en doet. Wij pleiten met 85% van de wetenschappers voor meer geld naar de eerste geldstroom, met 73% van de wetenschappers pleiten wij voor meer vaste contracten. Dat is goed voor de wetenschap. Want we zorgen zo voor meer fundamenteel, langdurig en ongebonden onderzoek en voor wetenschappers die kritisch kunnen zijn. Dat is goed voor de samenleving. Dit soort onderzoek zorgt voor wetenschappelijke doorbraken. Die doorbraken moeten ten goede komen aan iedereen. In het verleden zijn het juist deze doorbraken geweest-van spoorwegen tot het internet tot nanotechnologie-die gezorgd hebben voor economische groei. Wij dromen van een wetenschap zonder Shell en consorten. Dat is goed voor de wetenschap, voor de samenleving én voor de economie.
Sandra Beckerman is medewerker van het wetenschappelijk bureau van de SP
Dit artikel verscheen eerder op Joop.nl
