Turkse aanval op Syrische Koerden eist veroordeling

Onder de naam ‘Operatie Olijftak’ hebben Turkse troepen – met steun van allerlei milities waaronder jihadistische – de Koerdische enclave Afrin in Noord-Syrië aangevallen. Volgens Ankara is de aanval gericht tegen de Koerdische YPG-milities, die het beschouwt als bondgenoot van de PKK, die strijdt voor een Koerdische staat in Turkije. Bij de aanval zijn mogelijk honderden burgers gedood. Volgens de Verenigde Naties zijn zeker 5.000 mensen op de vlucht geslagen.

Syrië wordt zo een nieuwe oorlog ingezogen, nog voordat de vorige is afgelopen. De Syrische Koerden, Westerse bondgenoot in de strijd tegen Islamitische Staat, worden daarmee verzwakt. Ondanks oorlog in Syrië was dit gebied met een democratisch en divers zelfbestuur van Koerden, Arabieren en christenen stabiel. Er is alle reden voor Nederland om de Turkse aanval op Syrië, die op geen enkele wijze bijdraagt aan vrede en stabiliteit, resoluut af te wijzen.

Als Rusland zich militair mengt in Oost-Oekraïne en de Krim op illegale wijze annexeert, veroordeelt Nederland dit terecht en steunt het sancties tegen Rusland, ook in EU-verband, wegens schending van het internationaal recht.

Waarom weigert minister Zijlstra van Buitenlandse Zaken de inval van NAVO-bondgenoot Turkije te veroordelen? De minister betoogde vorige week in de Tweede Kamer dat Turkije legitieme redenen kan hebben voor de militaire operatie. Daarmee rechtvaardigt hij een niet te rechtvaardigen oorlog: er is geen volkenrechtelijk mandaat, er is geen uitnodiging van Syrië, noch is er een aanval vanuit Afrin op Turkije geweest die een Turkse reactie zou rechtvaardigen. Dat maakt deze oorlog illegaal, een daad van agressie, die ons meer chaos, geweld, doden en instabiliteit brengt.

De lankmoedige houding van het kabinet richting de Turkse regering is niet nieuw. Hoewel niets wijst op verandering in de Turkse agressiepolitiek in binnen- en buitenland, zet minister Zijlstra in op normalisatie van de relatie. Despoot Erdogan gaat door met repressie van oppositie, journalisten en andersdenkenden.

Meer dan driehonderd journalisten, leden van oppositiepartij HDP en zelfs artsen zijn opgepakt omdat zij Erdogans actie in Afrin niet steunden. Nog meer reden om harde eisen te stellen voor herstel van democratie en mensenrechten. Helaas lijkt minister Zijlstra zich nog steeds te laten gijzelen door de ‘vluchtelingendeal’ van 2016, waarbij Turkije in ruil voor betere betrekkingen en miljarden Europees geld moet voorkomen dat vluchtelingen naar Europa komen.

In een tijd van oplopende spanningen, ernstige mensenrechtenschendingen en vuile oorlogen moeten Nederland en Europa tonen waarvoor ze zeggen te staan: democratie, vrijheid voor allen, vrede en veiligheid. Niemand is gebaat bij een nieuw conflict in Syrië. De Turkse bevolking niet en Syrië evenmin, omdat het vredesproces zo verder uit zicht raakt en jihadisten de lachende derde zijn. En ten slotte verdienen de Koerden het niet om, na hun strijd tegen IS, voor de zoveelste keer in hun historie te worden verraden.

Wat dan wel? Veroordeel deze aanval ronduit. De Nederlandse regering en andere EU-landen zouden geen wapens meer moeten leveren aan Turkije en daarmee aandringen op vertrek uit Syrië. Voor alles is het belangrijk dat via diplomatie en onderhandelingen duurzame vrede in Syrië tot stand wordt gebracht. De Koerden verdienen daarin een eigen plaats. Dat is al moeilijk genoeg zonder de Turkse bezetting van een deel van Syrië.

Zijlstra moet zich niet voor het karretje van Erdogan laten spannen maar democratie, mensenrechten en een einde aan militaire agressie en samenwerking met jihadisten als voorwaarde voor normale verhoudingen eisen. Dat zal bijdragen aan een duurzame vrede en stabiliteit.

Dit artikel verscheen op 2 februari in NRC Handelsblad