Laat tolken en vertalers niet over aan de grillen van de vrije markt
Stel. Je bent op vakantie in een ver land en raakt als bestuurder van een huurauto betrokken bij een verkeersongeval met letsel. Er komt van alles op je af, maar of je je nu moet verantwoorden als veroorzaker of je moet voor behandeling naar het ziekenhuis, in een kwetsbare situatie moet je kunnen vertrouwen op de kwaliteit van de tolk. Goede tolken en vertalers zijn ook voor onze rechtsstaat belangrijk. Voor de aanpak van georganiseerde criminaliteit en terrorismebestrijding moeten we zorgen voor voldoende tolken en vertalers die kwaliteit kunnen leveren. Toch zet de regering dit op het spel door het verder doorvoeren van marktwerking.
De tarieven voor tolken en vertalers, een beroepsgroep die vooral bestaat uit zzp’ers, zijn erg laag voor het zeer specialistische werk dat zij uitvoeren. Het bruto minimumuurtarief voor tolken van € 43,89 is er al sinds 1981, de vertalers hebben al sinds 1963 hetzelfde tarief. Deze tolken en vertalers hebben geen enkele garantie op werk en moeten het regelmatig hebben van korte ad-hoc opdrachten. Er is een tekort aan tolken en vertalers ontstaan, maar dat is vooral te wijten aan de te lage tarieven, de slechte voorwaarden en het ontbreken van garantie op werk. De minister wil dit ‘tolken- en vertalerstekort’ nu oplossen door de kwaliteitseisen voor tolken naar beneden bij te stellen en marktwerking verder door te voeren.
De tolk- en vertaalopdrachten die nu nog rechtstreeks verstrekt worden aan tolken en vertalers door de IND, de politie en de rechtbanken dreigen te worden aanbesteed. Commerciële bemiddelingsbureaus worden hier dan tussen geplaatst. Als de plannen van de minister doorgaan, zullen ook tolken met een lager taalbeheersingsniveau in de gelegenheid gesteld worden opdrachten voor politie en justitie te gaan uitvoeren. Terwijl het hier kan gaan om grote strafzaken, waar de belangen voor slachtoffers en samenleving enorm zijn. Vertaalfouten kunnen enorme gevolgen hebben.
Het belang van tolk- en vertaalwerk voor de politie, justitie en rechtbanken en voor de hele samenleving is zo groot dat je dit niet aan de grillen van de vrije markt mag overlaten. Marktwerking leidt tot een verdere race naar beneden op de prijs, ten koste van de kwaliteit. Op die manier veroorzaakt het ministerie juist zelf een schaarste aan gekwalificeerde tolken en vertalers. Daarbij komt dat de aanbestedingen via de grotere commerciële bemiddelingsbureaus zullen leiden tot geldverspilling. In die tussenlaag blijft geld hangen dat dus niet terecht komt bij de hardwerkende zzp’ers.
Marktwerking is nu eenmaal zelden de oplossing voor alles. Het verlagen van de kwaliteitseisen en het belonen van commerciële bemiddelingsbureaus is het verkeerde medicijn voor deze kwaal. De minister zou het belang van goede tolken en vertalers moeten erkennen en belonen, in het belang van onze rechtsstaat.
Michiel van Nispen, Tweede Kamerlid voor de SP
Ani de Jong – Getcheva, beëdigd tolk/beëdigd vertaler Bulgaars
Dit opinieartikel verscheen op 20 februari 2020 ook op joop.nl.
