Hogere griffierechten? Da's slecht voor het recht
Opnieuw gaan de griffierechten omhoog. Te snel, vindt Michiel van Nispen, Kamerlid voor de SP. Waarom niet gewacht op onderzoek naar eerdere verhogingen?
De haast waarmee het wetsvoorstel van VVD en PvdA tot verdere verhogingen van de griffierechten wordt behandeld, is veelzeggend. Het verraadt de enige doelstelling: het binnenhalen van een miljoenenbezuiniging. Daarmee nemen deze partijen een beperking van de toegang tot het recht voor lief.
Met een wetsvoorstel van minister Opstelten worden de griffierechten voor hoger beroep en cassatie enorm verhoogd. Bij burgerlijke zaken gaat het om een verdubbeling, in zaken tegen de overheid gaat het ook om tientallen procenten. Door het toegangskaartje voor de rechtszaal verder te verhogen, hoopt Opstelten meer dan 50 miljoen euro extra op te halen voor de begroting van zijn ministerie.
Dat de rechtspraak een dankbaar bezuinigingsobject van de regering is, is helaas niet nieuw. De afgelopen jaren zijn de griffierechten al diverse malen verhoogd. Op dit moment wordt er in opdracht van het ministerie van justitie onderzoek gedaan naar de gevolgen voor de hoeveelheid rechtzaken, maar de uitkomsten worden niet afgewacht. De regering vindt een sluitende begroting uiteindelijk belangrijker dan het recht op toegang tot de rechter, en dendert hard door.
Ook de advocatuur en de rechterlijke macht merken op dat de griffierechten een kritische hoogte hebben bereikt. De drempel wordt voor velen dusdanig hoog dat een zaak onterecht niet meer aan een onafhankelijke rechter kan worden voorgelegd.
Onrecht, zoals een niet betaalde vordering, blijft dus voortbestaan. Een ondernemer die 462 euro aan griffierecht moet betalen om een vordering van 501 euro te innen, gaat dat natuurlijk niet meer doen. Een eventueel hoger beroep wordt helemaal onbetaalbaar gemaakt: voor een vordering van 1751 euro moet straks 1408 euro aan griffierecht neergeteld worden.
Het argument dat lagere inkomens en onvermogenden bij deze verhogingen van de griffierechten worden ontzien gaat niet op. Als deze mensen in een proces van bijvoorbeeld een ondernemer verliezen, dan draaien ze net zo hard ook op voor de hoge griffierechten van de tegenpartij.
Bovendien zijn de mensen met de lagere inkomens al gepakt door de veel te forse bezuinigingen op de gefinancierde rechtsbijstand.
Te hoge griffierechten zijn niet alleen onrechtvaardig, maar ook nog eens slecht voor de economie. In een recente studie is dit aangetoond. Uitval van zaken leidt tot een slechtere betalingsmoraal van burgers en bedrijven, en is ongunstig voor bedrijven.
Het leidt er zelfs toe dat bedrijven afzien van bepaalde (risicovolle) transacties. De mogelijke gang naar de rechter functioneert niet meer als stok achter de deur. Uiteindelijk zullen te hoge griffierechten de maatschappij meer geld kosten dan haar lief is.
Het is een slechte zaak dat dit onderzoek niet eerst goed wordt geanalyseerd, maar dat een verdere verhoging van griffierechten wordt doorgedrukt.
Mijn voorstel om het wetsvoorstel pas te behandelen als de effecten van de eerdere verhoging duidelijk zijn, kon niet op steun rekenen van VVD en PvdA. Het enige argument daarvoor was dat uitstel financiële consequenties heeft voor het ministerie. De verhoging van de griffierechten dient dus enkel en alleen het doel van bezuinigingen.
Dit artikel verscheen eerder in Trouw
