Overheid moet energie weer in handen nemen
Een maximum op de almaar stijgende energierekening zoals het kabinet deze week eindelijk aankondigde is keihard nodig. Maar als er daarvoor 23,5 miljard euro, en mogelijk nog veel meer, belastinggeld aan energiebedrijven met grote winsten wordt overgemaakt zonder dat we daar enige zeggenschap als samenleving voor terugkrijgen, is dat immoreel. De markt kent geen moraal. Maar de marktfundamentalisten in Rutte 4 houden vast aan hun heilige geloof. Dit is het moment om de mislukte privatisering van onze energie terug te draaien en energiebedrijven weer te nationaliseren.
Het is om je kapot te schamen dat we in een van de rijkste landen ter wereld leven, de economie goed draait en de overheid miljarden extra binnenkrijgt door de hoge prijzen, maar steeds meer mensen in armoede leven. Het ‘prijsplafond’ neemt een deel van die pijn weg, maar zeker niet alles. Daarbij lijkt deze regeling vooral een oneindige goudmijn voor energiebedrijven. Ze krijgen geld vooraf, kunnen hun prijzen verhogen waardoor wij te veel betalen en er is nog geen enkele eis gesteld om te voorkomen dat het geld in zakken van aandeelhouders verdwijnt: geen verbod op dividenduitkeringen, niet op beloningen aan de ‘top’ of het opkopen van eigen aandelen.
Onder de noemer ‘ze zijn nuts’ voerde de SP jaren geleden campagne tegen het privatiseren van een nutsvoorziening als onze energie. Er werd toch toe besloten. Essent en Nuon werden verkocht aan het Duitse RWE en het Zweedse Vattenfall. Een buitenlands staatsbedrijf in plaats van een Nederlands staatsbedrijf verdient nu dus aan onze energie. Eneco werd recent nog definitief verkocht aan Japanse aandeelhouders. De verkoop van Essent, Nuon en Eneco door provincies en gemeenten aan private eigenaars leverde een kleine 20 miljard op. Dat is dus minder dan deze bedrijven nu alleen al aan subsidie ontvangen door het ‘prijsplafond’. Maar daar krijgen we nu niets voor terug.
Waarom laten we de energiebedrijven niet eerst hun winsten aanspreken voor ze staatssteun krijgen? Waarom voor deze miljardeninvestering aan gemeenschapsgeld geen zeggenschap terugeisen? Waarom de privatisering van onze energie niet terugdraaien en energiebedrijven nationaliseren zoals ook landen om ons heen doen? Dan hebben we meer grip op de energierekening en kopen we in ieder geval zeggenschap.
Want hoe bizar is het, in tijden van gigantische veranderingen voor schone energie, dat we nauwelijks meer wat te zeggen hebben over onze energie? Nu zitten we met verschillende hippe logo’s, dure reclames (33,5 miljoen euro alleen al afgelopen negen maanden) en irritante verkopers, maar iedereen wil toch gewoon zo goedkoop en zo schoon mogelijke energie?
Daarom: nationaliseer onze energie. Nu is het moment. Laat energiebedrijven sowieso eerst hun winsten inzetten voordat ze gecompenseerd worden door de overheid. Bedrijven die het niet redden nemen we over zodat we de energievoorziening weer in eigen hand krijgen. Betaalbare energie voor iedereen en een eerlijke verandering naar een schone energievoorziening in de toekomst.
Dit artikel is op 11 oktober gepubliceerd in het Algemeen Dagblad.
