Veiligheid in gevangenissen zwaar onder druk
De situatie in de Nederlandse gevangenissen anno 2020 is schrijnend. Er is een groot tekort aan goed opgeleid personeel. Gedetineerden voelen zich de baas in de gevangenissen en door de hoge werkdruk komt het personeel nauwelijks meer toe aan het uitvoeren van normale werkzaamheden als cel inspecties, en het werken met gedetineerden aan resocialisatie om recidive in de toekomst te voorkomen. Dit levert onveilige toestanden op, voor het personeel, en eigenlijk voor de hele samenleving.
Deze crisis in de bajes is niet uit de lucht komen vallen. Al in 2009 liet de SP het gevangenispersoneel aan het woord: ‘De werkdruk van het gevangenispersoneel is de laatste jaren toegenomen. Personeel voelt zich gereduceerd tot ‘sleuteldraaier’. Agressie en geweld van gedetineerden naar personeel is de laatste jaren erger geworden. Dat er steeds minder personeel op de werkvloer staat, zorgt voor meer onveiligheid.’
Het wrange aan deze opsomming van meer dan 10 jaar geleden is dat het er eigenlijk alleen maar slechter op is geworden. In 2014 sloeg het gevangenispersoneel zelf weer alarm vanwege de werkdruk. In 2017 bleek uit onderzoek van FNV dat de werkdruk nog steeds ongezond hoog was en zeer recent bleek uit nieuw onderzoek van FNV (‘Code Rood’) dat de druk alleen nog maar verder is toegenomen en ongezond hoog is. De veiligheid van het personeel is ernstig in gevaar. Agressieve gedetineerden belagen personeel, dat zich te weinig gesteund voelt door ‘de werkgever’, en dat is uiteindelijk de minister.
De vraag rijst wat hier de afgelopen 10 jaar aan gedaan is. Veel beloftes, dat zeker. Over het verlagen van de werkdruk. Over het openhouden van gevangenissen. Over meer collega’s op de werkvloer. Deze beloftes zijn gebroken. Van de beloofde toename van personeel op de werkvloer is niets terecht gekomen. Het personeel heeft, door het gebrek aan collega’s, nauwelijks nog mogelijkheden om echt te werken aan resocialisatie van gedetineerden en dus het voorkomen van recidive. Doordat de overheid fors heeft gesneden in het aantal gevangenissen moeten nu meer gevangenen bij elkaar op cel zitten en is de werkdruk voor het personeel niet lager, maar juist nóg hoger geworden!
Personeel wordt geregeld aangevallen door gedetineerden, die zich te vaak de baas wanen in de bajessen. Het buiten houden van in de inrichtingen verboden spullen zoals drugs en mobieltjes lukt nauwelijks, wat tot nog onveiliger toestanden leidt. Voor het personeel binnen de inrichtingen, want zij worden nu te vaak belaagd door agressieve gedetineerden en er zijn te weinig collega’s om de boel in de gaten te houden. Maar het leidt ook tot onveiligheid buiten de inrichtingen in de samenleving, als met mobieltjes crimineel handelen voortgezet kan worden en als gedetineerden slechter ‘de hogeschool voor de criminaliteit’ uit komen dan dat ze er in gingen. Recidive bestrijden is slachtoffers voorkomen, ook hier geldt weer dat veiligheid mensenwerk is.
Het gevangenispersoneel verdient respect en waardering. Zij zorgen er voor dat wij in een veilige samenleving kunnen leven. Het feit dat juist die mensen, die dag in dag uit in moeilijke omstandigheden werken voor onze veiligheid, al zo lang de noodklok moeten luiden, is een regelrechte schande. Verminder de bureaucratie en het aantal meerpersoonscellen. Zorg snel voor meer collega’s in vaste dienst. Meer personeel op de werkvloeren van de gevangenissen is nodig om de werkdruk van het personeel te verlagen, zodat de veiligheid binnen en buiten de gevangenissen beter bewaakt kan worden. We moeten gaan staan voor de veiligheid van het gevangenispersoneel én de samenleving.
Lilian Marijnissen, SP-fractievoorzitter
John van den Heuvel, misdaadverslaggever
Jan van der Veen, gevangenismedewerker
Frans Douw, Bart Molenkamp en Jacques van Huet, oud-gevangenisdirecteuren
