Is de eliminatiestrategie niet het beste op lange termijn?
De GGD’en in Nederland hebben een ‘opschalingsplan’ gepresenteerd hoe zij invulling kunnen geven aan het voornemen om in juni elke Nederlander met klachten op corona te testen. En als dan blijkt dat iemand besmet is, hoe er dan ook voor grootschalig bron- en contactonderzoek gezorgd kan worden. Door alle zorgverleners, zeker ook bij de GGD, wordt momenteel keihard gewerkt. Maar als je het ‘opschalingsplan’ leest, vraag je je af of het kabinet wel écht zo doortastend aan de slag wil met de strategie van testen, opsporen en isoleren of dat ze eigenlijk toch nog hoopt op de eerder genoemde strategie van groepsimmuniteit. Die laatste strategie kent veel gevaren, zowel op het gebied van gezondheid als sociaaleconomisch. De mensen voor wie we nu zo hard klappen, onze zorgverleners en winkelmedewerkers, zullen dan straks de klappen moeten vangen. Dit mogen we niet laten gebeuren.
In het Tweede Kamer debat vroeg ik Mark Rutte of de strategie van het kabinet nu is het virus te controleren (een beetje rond laten gaan en economie zal nog lang gemankeerd zijn) of het te virus elimineren (elke besmetting actief opsporen en in quarantaine en economie kan meer open). De minister-president zei me dat hij dit ‘een beetje semantisch’ vond, want we zeiden hetzelfde. Toen ik weer in mijn bankje in de zaal zat, zag ik in de appgroep van zorgmedewerkers waar ik samen actie mee heb gevoerd voor goede zorg, een screenshot van de betekenis van het woord ‘semantisch’. Deze zorgdames volgen -betrokken als ze zijn- elk Kamerdebat, maar deze discussie konden ze even niet volgen. En dat is logisch. Wie wel?
Maar het is ook heel kwalijk dat het kabinet hier zo ingewikkeld en onduidelijk over doet. Het plan van de GGD laat de mogelijke dubbele pet van het kabinet zien: in woord zegt men ‘het vuurtje uit te willen trappen als het oplaait’, maar in daad lijkt daarvoor weinig doortastend te worden opgetreden.
Zo blijkt uit het plan dat wanneer iemand besmet blijkt met corona er niet voor wordt gekozen om direct alle mensen die in aanraking met deze persoon zijn geweest en mogelijk ook zijn besmet te bellen. De meesten zullen een brief krijgen. Los van dat het bericht later aankomt dan met een telefoontje (en we daarmee een groter risico lopen dat de besmetting voort gaat, zeker als je weet dat al twee dagen voor je klachten krijgt je anderen al kunt besmetten), is de impact ook veel kleiner. De boodschap zal, als je in aanraking bent geweest met iemand met corona en mogelijk besmet bent ook niet zijn: u moet nu twee weken in isolatie. Dit is in veel andere landen wel het geval. Maar bij ons lijken in plaats daarvan adviezen te worden gegeven. Het is verstandig als u zoveel mogelijk thuis blijft. Maar dit is natuurlijk niet voor iedereen even gemakkelijk. Wat te denken van die kapper die net blij was dat de zaak weer open kon? Of die vele eenpersoonshuishoudens die Nederland kent en voor wie twee weken isolatie geen fijn vooruitzicht is.
Juist als je écht in wilt zetten op het elimineren van het coronavirus, dan moet er ingezet worden op niet alleen een heel snel contact, maar ook op een intensieve begeleiding en ondersteuning. Het plan leert ons dat de Nederlandse GGD daar vijf uur per positief getest persoon voor uittrekt. Dit lijkt veel minder dan in andere landen waar men meer tijd uittrekt voor een goede begeleiding van mensen.
Dit alles zou erop kunnen duiden dat het kabinet nog steeds op twee gedachten hinkt en niet volledig voor de strategie van het elimineren van het virus wil gaan, maar toch ook nog steeds hoopt op de groepsimmuniteit. Het zou ook verklaren waarom de minister-president er in het laatste Kamerdebat zo onduidelijk over bleef.
Maar wie betaalt daar eigenlijk de prijs voor? Het coronavirus raakt ons allemaal wordt vaak gezegd. En dat klopt. Maar de gevolgen zijn niet voor iedereen gelijk. De mensen in de cruciale beroepen lopen elke dag tijdens hun werk in het verpleeghuis, in de winkel of in de bus veel meer risico om besmet te worden dan de mensen die veilig thuis ‘zoomend’ en ‘skypend’ op de laptop hun werk kunnen doen.
Maar ook economisch: als we er nu niet voor kiezen en in slagen om het coronavirus dusdanig te elimineren dat onze economie snel weer verder open kan, dan betekent dat nog veel langer een 1,5 meter samenleving met een gemankeerde economie. Dat betekent dat nog meer mensen in de problemen zullen komen. Het zijn de vele mensen met de onzekere contracten, de vaak noodgedwongen zzp’ers, kleine zelfstandigen en uitzendkrachten die hier de hoogste prijs voor zullen betalen. Maar ook huurders die hun huren nog verder zien stijgen en ouderen die gekort dreigen te worden op hun pensioen.
De coronacrisis raakt ons allemaal. Maar de omstandigheden waarin mensen leven, zijn zeer bepalend voor je mogelijkheden hoe je door deze crisis kunt komen. Nu is het moment om te kiezen hoe we dat zo rechtvaardig en effectief mogelijk doen.
