Lege cellen bieden grote kansen

De bezuinigingen op het gevangeniswezen leiden tot grote werkdruk in de penitentiaire instellingen. En dat knaagt aan de doelstellingen van de gevangenissen, die meer inhouden dan 'lastige mensen een tijdje wegstoppen'. Een oproep aan de regering.

De samenleving wordt veiliger wanneer de mensen die werken in de gevangenissen in staat worden gesteld hun werk goed te doen. Dat lukt nu niet goed genoeg. Veel meer dan nu het geval is, moet het verblijf in de gevangenis gericht zijn op een succesvolle terugkeer in de samenleving. De bezuinigingen van de laatste jaren op het gevangeniswezen staan haaks op de ambitie van de regering om de herhalingscriminaliteit met 10 procent terug te dringen.

Een gevangenis is niet slechts bedoeld als inrichting om lastige mensen een poosje weg te stoppen en uit de samenleving te verwijderen. Met uitzondering van levenslang gestraften keren gedetineerden na verloop van tijd weer terug in de samenleving. Het zou zonde van de tijd zijn als niet alles op alles gezet wordt om de tijd die wordt doorgebracht in detentie zo nuttig mogelijk te besteden. Het gevangenispersoneel is daarbij de belangrijkste schakel. Werken met gedetineerden is immers mensenwerk. Bij een moeilijke doelgroep zoals gedetineerden moet het personeel weten wat er speelt en wat er in het hoofd van de gedetineerde omgaat om hem of haar te motiveren een succes te maken van de terugkeer in de samenleving.

De minister en staatssecretaris van justitie stellen dat zij veel belang hechten aan een 'persoonsgerichte benadering' van gedetineerden in de gevangenissen. Dat klinkt fantastisch, maar hoe moet je dat doen als je met steeds minder personeel een steeds grotere groep gedetineerden moet begeleiden? Hoe moet je dat doen als er steeds minder tijd is voor persoonlijk contact met gedetineerden en er steeds meer administratief werk op de computer moet worden verricht?

De werkdruk voor mensen die in penitentiarie inrichtingen werken, is de laatste jaren toegenomen, zo bevestigt 84 procent van het gevangenispersoneel desgevraagd.

De vraag is dus wat de 'persoonsgerichte benadering' van gedetineerden in de praktijk nog inhoudt. Het beleid van de laatste jaren is meer gericht op cijfers en geld dan op het motiveren en begeleiden van mensen. Bijna driekwart van het gevangenispersoneel denkt dat de samenleving door de bezuinigingen van de afgelopen jaren op hun terrein onveiliger is geworden. De huidige situatie van leegstaande cellen en overtollig personeel is geen probleem, maar juist een kans. Een kans om de werkdruk voor het gevangenispersoneel te verlagen door goed opgeleid personeel niet te ontslaan, maar te behouden.

Er moet meer aandacht worden besteed aan resocialisatie en een soepele terugkeer van gedetineerden in de samenleving. Arbeid en onderwijs voor gedetineerden is geen vertroeteling, maar bittere noodzaak om mensen een dagritme aan te wennen en op verantwoordelijkheden te wijzen. Investeren in het gevangeniswezen is daarom geen weggegooid geld, maar getuigt juist van verstandig beleid op de lange termijn omdat de herhalingscriminaliteit dan zal dalen. Kortom: er moet beter worden geluisterd naar de mensen die dagelijks in de gevangenissen het werk verrichten. Zij maken de samenleving veiliger.

Dit artikel is een gezamenlijke oproep van Krista van Velzen (Tweede Kamerlid SP), Marten Antoons (voorzitter Ondernemingsraad Penitentiaire Inrichting Veenhuizen), Daan Kommeren (werkzaam in gevangenis Noord-Holland-Noord), Joost Beets (reclasseringswerker) en de ondernemingsraden van de penitentiaire inrichtingen in de regio's Haaglanden en Achterhoek.