Asbestonderzoek: Van Geel kan zich verdienstelijk maken
Afgelopen week presenteerde milieustaatssecretaris Van Geel een baandoorbrekend onderzoek naar het verband tussen het ontstaan van asbestkanker en het aantreffen van asbest in de bodem. Het RIVM stelde vast dat er in het gebied rondom Goor bijna vijf keer zoveel gevallen zijn van mesothelioom onder vrouwen dan gemiddeld in Nederland.
De oorzaak hiervan ligt in de vervuiling van het milieu door de verharding van wegen en erven met asbestcementafval. Dit afval heeft het bouwbedrijf Eternit decennia lang gratis weggegeven aan werknemers en omwonenden. Van Geel is geschrokken van de resultaten van dit onderzoek en belooft extra geld voor de sanering van met asbest vervuilde locaties. Dat is een prachtige stap waarvoor deze staatssecretaris veel lof verdiend. Het is echter niet genoeg om het gevaar van het asbestmonster te keren.
Onbekend Eternit stelt zich op het standpunt dat de gevaren van asbest voor de volksgezondheid lange tijd niet bekend waren en dat de overheid toestemming had gegeven voor de productie van asbestcement. Dit is feitelijk onjuist. In het onderzoeksrapport ‘Het Asbestdrama’ toont het wetenschappelijk bureau van de SP onomwonden aan dat Eternit in ieder geval al sinds de jaren twintig op de hoogte was van de gevaren van asbest voor de volksgezondheid maar desondanks doorgingen met de productie ervan. Eternit probeert zich achter de overheid te verschuilen die tot 1994 de productie van asbest grotendeels heeft toegestaan. De overheid heeft inderdaad ladingen boter op het hoofd. Zij heeft tientallen jaren te laat gereageerd op alle alarmsignalen over asbest. Er zijn daardoor meer doden gevallen en zullen nog meer doden vallen dan ‘nodig' was. Er rust nu dus een loodzware verantwoordelijkheid op de schouders van dit kabinet. Er zijn naar schatting al 6000 doden door asbest gevallen in Nederland. Naar verwachting komen daar de volgende kwart eeuw nog zeker 33000 bij. Dat zijn voorzichtige schattingen. Meer dan dertigduizend werknemers zijn rechtstreeks blootgesteld aan asbest stof. Nu blijken ook vele mensen door blootstelling uit het milieu grote risico's te lopen.
Ik pleit er voor om nu, per direct, te laten inventariseren op welke locaties nu acuut volksgezondheidsgevaar dreigt doordat asbestvezels kunnen vrijkomen uit paden, wegen en erven waarin nog steeds asbesthoudend afval zit. Deze locaties moeten worden afgesloten en met de grootste urgentie gesaneerd.
Daarnaast zou het ministerie van VROM met spoed een complete nationale inventarisatie van asbestvervuiling in de bodem. Dit betekent niet alleen de ruime omgeving van de fabriek in Goor, maar ook de bekende hotspots Harderwijk, Berkelland en Zaanstad. Daarbij moet met een stofkam gewerkt worden, elke meter moet bemonsterd worden. Daarna moet een ruimere inventarisatie plaatsvinden van andere vervuilde plekken in Nederland. Vervolgens moet een plan opgesteld worden om dit zo snel mogelijk te saneren.
Onacceptabel De subsidieregeling die VROM heeft opengesteld zodat particulieren erven en paden kunnen laten saneren moet kostendekkend worden, omdat juist de te lage subsidie er voor zorgt dat eigenaren het asbest maar laten zitten. Dit is een onacceptabel risico voor de volksgezondheid. Veel van de gebruikte asbestplaten dakbedekkingen die zijn gebruikt zijn momenteel verweerd waardoor vrije asbestvezel kan vrijkomen en een landelijk gezondheidsgevaar is ontstaan. Ik pleit er voor dat VROM een saneringsregeling opent waardoor eigenaren van deze daken op huizen, stallen en schuren dit op kosten van de overheid kunnen laten saneren.
Dit alles gaat veel geld kosten. Daarbij zou moeten gelden dat de vervuiler betaalt. De overheid moet het benodigde budget zeker voorschieten, maar dan vervolgens wel de juridische degens gaan kruisen met Eternit, iets dat Van Geel tot nu toe nooit heeft aangedurfd. Hij heeft langdurig onderhandeld met Eternit om een schadefonds te creëren, maar zonder resultaat. De tijd van polderen is dus voorbij; nu moet de Staat met de grootste spoed over gaan tot het dagvaarden van Eternit in een bodemprocedure.
Succes Nu betaalt de belastingbetaler voor het opruimen van de vervuiling en gezondheidsschade veroorzaakt door Eternit. Dat zou de staatssecretaris niet moeten pikken. In landen als Italië en Zwitserland wordt momenteel met succes geprocedeerd tegen Eternit. Wanneer heeft dit kabinet het lef hetzelfde te doen?
Tot slot is er ook nog een mooie rol voor staatssecretaris Van Geel weggelegd. Nu ook hij geschrokken is van de verwoestende gevolgen van asbest voor de volksgezondheid lijkt het me wenselijk dat hij zich in gaat zetten als ambassadeur van de strijd tegen het asbestmonster. Waar we in Nederland langzaam de realiteit onder ogen zijn gaan zien, is Canada is nog steeds de grootste exporteur van asbest producten (hoewel de eigen bevolking het product niet meer vertrouwd en niet meer gebruikt). Ook Rusland speelt een belangrijke rol. In Zuid Amerika en Azië wordt asbest op grote en nog steeds toenemende schaal gebruikt. Van Geel kan zich verdienstelijk maken door bij deze landen te wijzen op de medische en technische kennis die wij in Nederland hebben opgedaan en daarmee vele mensenlevens redden.
