Voorkom escalatie van de oorlog in Oekraïne

De Russische agressie tegen Oekraïne is onacceptabel. Maar laten we ervoor zorgen dat de oorlog geen dag langer duurt dan noodzakelijk.

De verwerpelijke oorlog van Poetin tegen Oekraïne zit inmiddels in zijn derde maand en het einde is nog niet in zicht. We zien hevige gevechten - met name in het oosten - met steeds zwaardere wapens. Op 9 mei hield Poetin een toespraak vol met oorlogsretoriek. Een voorspelbaar verhaal over een oorlog die noodzakelijk zou zijn vanwege het naziregime in Kiev. Flagrante onzin gecombineerd met een hoop demagogie.

Intussen horen we minder over de onderhandelingen. Terwijl die zo hard nodig zijn om een einde te maken aan het bloedvergieten.

Het is onmogelijk om te zeggen hoe de strijd zich gaat ontwikkelen. Maar we zien wel trends. Eén ervan is dat Rusland nauwelijks vorderingen maakt. De opmars naar Kiev is gestuit en ook in de Donbas schiet het weinig op. We zien al plekken waar de Oekraïners gebied terugveroveren.

Het verzet vanuit Oekraïne is sterker dan verwacht en dat verdient groot respect. Dat verzet wordt mede mogelijk gemaakt door bondgenoten en dat roept vragen op. Tot hoe ver moet die steun gaan? Wat zijn precies de doelen van bondgenoten als de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Nederland?

Is het doel om Oekraïne te steunen tegen de Russische invasie? Daar valt iets voor te zeggen. Of is het doel om de Russische strijdkrachten te verzwakken, zoals de Amerikaanse defensieminister Austin zei? Dat gaat een flinke stap verder en draagt grote risico's met zich mee. Het zou tot een oorlog in Rusland kunnen leiden.

Afgelopen vrijdag zei president Zelensky dat hij terug wil naar de situatie van 23 februari - de situatie van voor de invasie. Dat is heel wat anders dan “álle Russische troepen uit Oekraïne verdrijven inclusief de Krim”, zoals de Britse minister van Buitenlandse Zaken Truss stelde. Dat klink stoer, maar kan ook tot veel meer slachtoffers leiden.

Wat is wijsheid? Wat mij betreft moet een wapenstilstand bovenaan staan, zodat het bloedvergieten ophoudt. Uiteindelijk moet er een akkoord komen met uitzicht op een duurzame vrede. Dat betekent inzetten op onderhandelingen en escalatie voorkomen. “Het Russische leger verzwakken” zou dan ook geen aparte doelstelling moeten zijn. Het vergroot alleen maar de kans op een rechtstreekse confrontatie met Rusland.

Het is de oorlogstaal die ook voorbij kwam tijdens een recent bezoek van de Tweede Kamer aan de VS: “Ukraine must win this war, whatever it takes.” Whatever it takes? Dat lijkt me een slecht idee gezien het grote aantal kernwapens wereldwijd.

Als de gevechten voorbij zijn is het zaak om in Europa én mondiaal het gesprek aan te gaan over een nieuwe veiligheidsorde waarin dit soort oorlogen wordt voorkomen. Een orde waarin het niet gaat om polarisatie en wapenwedloop, maar om samenwerking en respect voor elkaars grenzen zoals vastgelegd in het internationaal recht.