Maak van Europa geen eenheidsworst
Maak EU democratischer en schrap de unanimiteit, schreven Christiaan en Martijn de Vries (Opinie, 1 juni). Net als de auteurs wil ook de regering af van het vetorecht - met name als het gaat om buitenlandbeleid. De Europese Unie moet 'slagvaardiger' worden, heet het dan. Waarom is dit een verkeerde route?
De auteurs benoemen enkele problemen van de huidige EU: gebrek aan democratische legitimiteit en transparantie, verouderde financiële regels en een onduidelijk veiligheidsbeleid. Om vervolgens te stellen dat "een groot deel van de kritiekpunten is terug te leiden naar één kernprobleem: besluitvorming op basis van unanimiteit". Types als de Hongaarse premier Orbán staan met hun vetorecht effectief Europees optreden in de weg. Daarom zijn volgens de auteurs hervormingen nodig 'om waarden af te kunnen dwingen'.
Het is nogal wat om in naam van democratie te pleiten voor dwang. Om in naam van democratie de stem van de minderheid het zwijgen op te leggen. We kunnen zuur doen over veto's van Hongarije op een olieboycot, solidariteit is ook ver te zoeken. Hongarije is voor energievoorziening bijna volledig afhankelijk van Rusland, het is dus niet gek dat de Hongaren daar moeite mee hebben.
Wij zijn niet van de Orbán-fanclub, maar wel doordrongen van het feit dat Europa een divers continent is met uiteenlopende belangen en culturen. Ook Nederland zou met dezelfde logica gedwongen kunnen worden tot tal van besluiten waar we niet van gediend zijn. Denk aan een boycot, sancties of militaire operaties waar Nederlanders helemaal niet op zitten te wachten. Het probleem lijkt ook te worden overdreven: ondanks het vetorecht zijn er reeds zes sanctiepakketten.
Flink verdeeld
Het pleidooi voor meerderheidsbesluiten drijft op het wensdenken dat de Unie bestaat uit 27 gelijkgezinde landen. EU-lidstaten zijn echter flink verdeeld over talloze onderwerpen en dat is ook niet zo gek met zoveel landen.
Als je besluitvaardiger wilt worden, is het beter om te werken aan een Europa van verschillende snelheden, waarbij groepen van landen hun eigen beleid kunnen maken. Zo voorkom je dat lidstaten in een keurslijf worden geperst. Afschaffing van het vetorecht zorgt voor een opgelegde eenheidsworst. Dan kiezen wij liever voor diversiteit.
Deze opinie verscheen ook 9 juni 2021 in de Trouw.
