Studenten zonder macht

Wat een domper, de nieuwe wet van minister Jet Bussemaker over medezeggenschap in het onderwijs. Van haar mooie beloften tijdens het protest in het Maagdenhuis komt weinig terecht. In plaats van meer inspraak van onderop kiest Bussemaker keihard voor de bestuurder. Blijkbaar is zij liever manager dan minister van Onderwijs en Wetenschap. 

Even terug naar afgelopen voorjaar. Toen werd Nederland wakker geschud door de bezetting van het Maagdenhuis. De bijval was enorm: er moest iets gebeuren aan het gebrek aan democratie op de universiteit. men sprak schande van opermachtige bestuurders die grossieren in dure vastgoedprojecten terwijl het onderwijs verschraalt. Ook de ergernis over het doorgeslagen rendementsdenken was groot. De universiteit als diplomafabriek, dat kan niet de bedoeling zijn. 

Je zou verwachten dat de minister voortvarend aan de slag zou zijn gegaan. Dat suggereerde Bussemaker ook in interviews van destijds. Achteraf lijkt het verdacht veel op het minzame advies van een voorlichter: 'omarm die studenten en wacht tot het overwaait'. De VVD kwam niet verder dan de oproep dat 'die krakers het Maagdenhuis nu eens moesten verlaten'. Een gemiste kans. 

Nu ligt er een wet die uitblinkt in cosmetische veranderingen. Slechts minimaal worden de rechten van de medezeggenschapsraad bijgesteld. Er komt een 'afdwingbaar overleg' tussen bestuur en medezeggenschapsraad. Het werven van bestuurders gaat voortaan op basis van 'openbare profielschetsen' waarover studenten 'adviesrecht' krijgen. 

Krijgen we nu bestuurders met feeling voor onderwijs en een afkeer van geldslurpende bouwprojecten? Ik betwijfel het, want het blijft de raad van toezicht die de bestuurders benoemt. De raad van toezicht, die met het college van bestuur het beleid bepaalt - vanuit hun ivoren bestuurskantoor. Dat was toch het old boys network waar we van af wilden? 

Eerder werd al geregeld dat de medezeggenschapsraad instemmingsrecht krijgt op 'de hoofdlijnen van de begroting'. Dat klinkt leuk, maar het is natuurlijk de vraag wat die hoofdlijnen precies zijn. Dat bepaalt het bestuur. Het verandert niets aan de praktijk van een uitstekend geïnformeerd bestuur tegenover een gebrekkig geïnformeerde medezeggenschapsraad die in de laatste fase 'ja' mag zeggen tegen de meerjarenbegroting. 

De PvdA-minister consolideert de status quo van de bestuurders. Dat verbaast ook niet, aangezien zij - als oud-bestuurder van de Hogeschool van Amsterdam - zelf ook uit het old boys network komt. Net als talloze andere oud-politici (meestal van PvdA, CDA of VVD-huize) maakt zij deel uit van de beruchte bestuurderscaroussel. Deze lieden zwerven rond van instelling naar instelling, meestal zonder enige affiniteit met de werkvloer. Zolang bestuurders door raden van toezicht worden benoemd, zal dat zo blijven. 

In onze nota Op naar de nieuwe universiteit doet de SP voorstellen die wél recht doen aan de protesten van afgelopen voorjaar. Ze zijn dan ook tot stand gekomen in nauw overleg met de studenten en docenten waar Bussemaker zo goed naar ging luisteren. We maken een eind aan het old boys network door een democratische verkiezing van het bestuur. We geven studenten en docenten volledig instemmingsrecht op alle belangrijke besluiten. We stoppen met perverse financiële prikkels en maken een eind aan megalomane vastgoedprojecten. We zorgen voor hoogwaardig onderwijs en onafhankelijk onderzoek. 

De Tweede Kamer is nu aan zet. Kiezen partijen voor handhaving van het oude regime, gezaaid in de neoliberale jaren negentig, toen de inspraak in het onderwijs werd uitgehold onder het Paarse kabinet van PvdA, VVD en D66? Of kiezen zij voor een trendbreuk, waarbij studenten en docenten een volwaardige stem krijgen over het beleid van hun universiteit en waar het niet langer gaat om zo veel mogelijk diploma's, maar om zoveel mogelijk kwaliteit. 

Van Bussemaker hoeven we niet veel te verwachten; zij dompelt zich liever nog even onder in het old boys network. 

Dit artikel verscheen op 18 augustus in Het Parool.