'Jet steekt haar middelvinger op'
Met haar denigrerende woorden over zeggenschap voor studenten, laat PvdA-minister Jet Bussemaker haar ware gezicht zien. Het gezicht van een elitaire bestuurder die niets op heeft met democratie.
Terwijl Bussemaker afgelopen voorjaar nog steun uitsprak voor de protesten in het Maagdenhuis, bleef daar vorige week niets van over. In een interview met het Hoger Onderwijs Persbureau van 2 september zegt ze ‘niets te hebben aangepast’ vanwege de protesten. Gekozen bestuurders? Geen sprake van, er spelen tenslotte ‘heel ingewikkelde processen’. De instellingen zouden zelfs ‘om zeep gebracht worden’.
Deze enorme draai legt Bussemakers bestuurlijke arrogantie genadeloos bloot. Zij heeft volledig lak aan studenten en docenten die afgelopen voorjaar in opstand kwamen tegen het gebrek aan inspraak en het doorgeslagen rendementsdenken. Al haar mooie woorden ten tijde van de actie waren blijkbaar slechts voor de bühne. Nu de mediastorm is gaan liggen, stelt Bussemaker zich op als de iron lady van het onderwijs, doof voor alle kritiek. De PvdA-minister ontpopt zich als de ultieme representant van het old boys network, niet toevallig de kaste waar zij zelf uit voortkomt.
Deze provocatie van de onderwijsminister schept wel duidelijkheid. Wie verandering wil hoeft niets van Bussemaker te verwachten. Zij consolideert de status quo van oppermachtige bestuurders. Voor de vorm lanceert ze een wetsvoorstel met enkele cosmetische aanpassingen. Hier en daar worden de rechten van de medezeggenschapsraad wat opgerekt. Het werven van bestuurders gaat plaatsvinden op basis van 'openbare profielschetsen'. Maar dat verandert niets aan de bestaande machtsverhoudingen. Verkiezingen van bestuurders komen er niet, het blijft de schimmige Raad van Toezicht die het bestuur benoemt.
De minister houdt dus vast aan het omstreden topdownbestuur. Ook het doorgeslagen rendementsdenken blijft onaangetast. Zo plaatst Bussemaker zich in een lange traditie van PvdA-bewindslieden die getracht hebben het Nederlandse onderwijs aan gort te schieten. PvdA-minister Jo Ritzen verbande de democratie uit de universiteiten, waarna deze zijn verworden tot technocratisch bestuurde diplomafabrieken. Bussemaker omarmt die lijn alsof er de afgelopen tijd niets is gebeurd.
Haar strategie is echter gedoemd te falen. De kritiek van de actievoerders wordt breed gedeeld, zowel binnen als buiten de universiteit. Het eenzijdige rendementsdenken en het gebrek aan inspraak zijn niet meer van deze tijd. Op veel meer plaatsen – zoals de zorg, de woningbouw en het bedrijfsleven – zijn mensen klaar met autoritair bestuur en een kille afrekencultuur. Hoe zonde dat Bussemaker dat niet ziet. Niet voor niets gaf PvdA-partijvoorzitter Hans Spekman haar een tik op de neus in de Volkskrant van 5 september: “Jet gaat te veel mee in dat rendementsdenken, ze zit in het kabinet te veel aan de kant van de VVD. Als ze geen wending maakt, moet onze fractie haar corrigeren vanuit de Tweede Kamer.” Dat laatste wekt verwachtingen. Want het zou inderdaad volstrekt ongeloofwaardig zijn als de PvdA (die partij van de verheffing, weet u nog?) het elitaire VVD-beleid van Bussemaker ongestraft zou toestaan.
De SP staat zij aan zij met hen die de strijd aangaan met het oude topdownbestuur. In onze Nota “Op Naar De Nieuwe Universiteit” doen we voorstellen die recht doen aan de protesten van afgelopen voorjaar. Ze zijn dan ook tot stand gekomen in nauw overleg met de studenten en docenten. We maken een eind aan het old boys network door middel van democratische verkiezingen van het bestuur. De medezeggenschapsraad neemt de taken van de Raad van Toezicht over. We geven studenten en docenten volledig instemmingsrecht op alle belangrijke besluiten. We stoppen met perverse financiële prikkels en maken een eind aan megalomane vastgoedprojecten. We zorgen voor hoogwaardig onderwijs en onafhankelijk onderzoek.
Met haar kille afwijzing van inspraak voor studenten, toont Jet Bussemaker haar ware gezicht: het gezicht van een antidemocratische regent. Want als je zegt dat de universiteit “om zeep wordt geholpen” als studenten het bestuur kiezen, kun je net zo goed ophouden met Tweede Kamer verkiezingen. Het besturen van een land is immers minstens zo ingewikkeld als het besturen van een universiteit. Een dergelijke visie maakt Bussemaker evenwel volstrekt ongeschikt voor haar functie. Op naar een nieuwe minister die wél respect heeft voor studenten en docenten.
