Gemengde school bevordert integratie
Zwarte en witte scholen belemmeren de integratie. Toch ontstaan in nieuwe Vinex-wijken gescheiden scholen. Pak het 'verzwarten' aan en bevorder de integratie. Dit kan door meer betaalbare woningen in duurdere wijken te bouwen en door gemengde scholen te stimuleren.
De segregatie is jaren op z'n beloop gelaten. Nu is eindelijk een meerderheid in de Tweede Kamer ervan overtuigd dat gemengd wonen en gemengde scholen beter zijn dan gescheiden witte en zwarte scholen en dito wijken. Maar waarom ontstaan er dan nog steeds zwarte straten in nieuwe Vinex-wijken? En waarom staan in gemengde wijken witte en zwarte scholen?
Vaak hoor je dat segregatie in het onderwijs een gevolg is van witte en zwarte wijken. Met als conclusie: daar is niets aan te doen. Ik bestrijd dat. Veel mensen denken dat allochtonen bij elkaar willen wonen en hun kinderen naar zwarte scholen willen sturen. Niets is minder waar. Logisch, want een kind met een taalachterstand heeft meer kans op een school met autochtone kinderen dan op een school met veel verschillende moedertalen.
Een recent onderzoek van de SP onder allochtonen geeft aan dat ruim 90 procent de voorkeur geeft aan gemengde wijken. En 85 procent verkiest een gemengde school boven apart wonen en een aparte school. De vraag dringt zich op: Als de voorkeur uitgaat naar 'gemengd' boven 'apart', waarom is er dan toch segregatie?
Op dit moment zijn er steden met gemengde wijken, maar met zwarte en witte scholen. Bijvoorbeeld in de Amsterdamse stadsdelen Oost en Oud-Zuid. Ook kleinere plaatsen als Weert, Boxtel en Ede hebben een zwarte school in een gemengde wijk. In een wijk in Lelystad met 30 procent allochtonen, staan een witte, een zwarte en een gemengde school op loopafstand van elkaar. Hoe kan dat?
Een belangrijk mechanisme achter het 'verzwarten' van scholen is de witte vlucht. Bij een school met meer dan 30 procent allochtone kinderen, komt al gauw een witte vlucht op gang waarbij steeds vaker hoog opgeleide allochtone ouders meevluchten. Ook is de hoge ouderbijdrage voor veel allochtone ouders een belemmering voor de schoolkeuze. Die bijdragen zijn niet verplicht maar dat wordt er vaak niet bij gezegd. Ook weten veel allochtone ouders niet dat ze hun kinderen jaren van tevoren moeten aanmelden bij de (witte) school van hun eerste keuze. Ze vissen dan achter het net.
Verder speelt de financiering van scholen een rol. Nu heeft een school met meer dan negen procent achterstandsleerlingen recht op extra geld. Gevolg: als een zwarte school witter -en dus gemengder -wordt, krijgt de school minder geld. Zo is de regeling onbedoeld een vorm van gesubsidieerde apartheid geworden. Sommige zwarte scholen met speciale begeleiding en achterstandsprogramma's profileren zich naar allochtone ouders toe. Witte scholen zonder deze extra begeleiding, worden automatisch onaantrekkelijk voor allochtone leerlingen. Het komt zelfs voor dat allochtone leerlingen worden geweigerd op witte scholen omdat de juiste begeleiding niet aanwezig is.
De meeste bijzondere scholen staan open voor allochtone leerlingen. Toch zijn er -en waarschijnlijk steeds meer -bijzondere scholen die 'opeens' hun religieuze identiteit inzetten om daarmee selectief leerlingen te kunnen toelaten.
Artikel 23 van de grondwet biedt bijzondere scholen immers de mogelijkheid om leerlingen te weigeren, als zij de grondslag niet respecteren. In Leiden voeren allochtone ouders actie voor gemengd onderwijs. Zij vinden dat de bijzondere scholen hun grondslag misbruiken om daarmee afspraken over een evenredige verdeling van allochtone en autochtone leerlingen te ontlopen.
Dan de segregatie in de volkshuisvesting. Mensen met lagere inkomens hebben minder keuze. Dat geldt voor veel allochtonen. Velen belanden in wijken met lage huren en verlaten die wijk niet meer. Deze bewoners spreiden zich dus niet en hebben weinig keuze. Want onder het mom van stedelijke vernieuwing worden in volkswijken wel veel betaalbare huurwoningen gesloopt, maar van goedkoper bouwen in duurdere wijken is geen sprake. Dit beperkt spreiding. Ook komen ze niet snel in aanmerking voor huursubsidie.
Kortom, er zijn allerlei bewuste en onbewuste mechanismen die de segregatie bevorderen. Willen we de segregatie écht stoppen, dan moeten we durven in te grijpen. Daarom stel ik de volgende maatregelen voor: zorg voor meer sociale woningbouw in álle soorten wijken en pas de huursubsidieregeling aan. Ook is een actief woningtoewijzingsbeleid nodig, gericht op de spreiding van allochtonen.
Op het gebied van de scholen pleit ik voor een centraal platform in elke gemeente, dat zorgt dat achterstandsleerlingen evenredig over de scholen worden verdeeld. Ook ben ik voor een maximum en op termijn voor afschaffing van de ouderbijdragen. Verder moet de 'gesubsidieerde apartheid' verdwijnen. Beloon scholen met een gemengde samenstelling. Nieuwe scholen moeten in hun regio streven naar een evenredige verdeling van leerlingen met een achterstand.
In mijn visie komt integratie tot stand in het dagelijkse leven en niet door betutteling. De ervaring in binnen-en buitenland leert dat wanneer wijken in korte tijd 'van kleur verschieten' de cohesie verdwijnt en daarmee één van de belangrijkste voorwaarden voor een geslaagde integratie. Dan ontstaat er irritatie die leidt onverdraagzaamheid. Kijk naar steden in de VS, Frankrijk of België.
Daarom is het hoog tijd dat de overheid zorgt dat het recht op gemengd onderwijs en op wonen in gemengde wijken daadwerkelijk mogelijk wordt. Vanzelfsprekend is dat niet de oplossing voor alle problemen, maar het is wel een belangrijke voorwaarde om de integratie en vooral individuele allochtonen een eerlijke kans te bieden.
