Het ziekenhuis ís al van iedereen

Op 25 juni 2019 kopte het Brabants Dagblad dat iedereen in de regio van ziekenhuis Bernhoven via obligaties nu ‘een stukje Bernhoven’ kan kopen. Daarmee omzeilt Bernhoven op een slimme manier het verbod op winstuitkering door ziekenhuizen. Maar is het uitgeven van obligaties door ziekenhuizen wel in het belang van de gemeenschap?

Recent kondigde de regering aan dat het wetsvoorstel om winstuitkering door ziekenhuizen mogelijk te maken – sinds 2014 houdt de Eerste Kamer dit tegen - voorlopig weer de ijskast in gaat. Het toestaan van dividenduitkering kan namelijk, zo stelt de Minister, “negatieve effecten hebben voor de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg.” Het aanhouden van deze wet is een geweldige overwinning voor artsen en patiënten die samen met de SP voorop gaan in de strijd om de winstuitkeringen uit de ziekenhuiszorg te houden. We hebben immers allemaal, met de tragische gevallen van het Slotervaart en de IJsselmeerziekenhuizen voor ogen, gezien wat winstbejag kan betekenen voor het voortbestaan van ziekenhuizen die van cruciaal belang zijn voor de gemeenschap.

Tussenstap

Het is dan ook extra pijnlijk om te zien hoe ziekenhuis Bernhoven bijna triomfantelijk stappen zet in de richting van winstuitkering. In 2017 zette het zijn rechtsvorm al om van een stichting in een bv. En nu gaat het ziekenhuis - na dit al voor het personeel te hebben gedaan - obligaties uitgeven aan iedereen die geïnteresseerd is. Enige voorwaarde is dat kopers in het verzorgingsgebied van het ziekenhuis gevestigd zijn.

Met een chique Engelse term noemt directeur Geert van den Enden dit een ‘community hospital’, een gemeenschapsziekenhuis. Maar is het uitgeven van obligaties wel in het belang van de gemeenschap? Bernhoven sorteert namelijk voor op winstuitkeringen. De directeur windt er geen doekjes om dat dat het uiteindelijke doel is en dat bij het uitblijven van de nodige wetgeving de obligaties een tussenstap zijn. Dat het hier om participatie zou gaan is dan ook gewoon niet waar. Met het verkopen van obligaties wordt het verbod op winstuitkering weliswaar niet overtreden, maar wel op een slimme manier omzeild. Een obligatie is immers niet hetzelfde als een aandeel. Bernhoven heeft hier een handige maas in de wet te pakken. Je hebt geen bezit, maar deelt wel in het rendement. Je ontvangt geen winstuitkering of dividend, maar verdient eraan in de vorm van een percentage dat over jouw lening wordt uitgekeerd. Dus alsnog wordt er door individuen geprofiteerd van de inkomsten van het ziekenhuis. Een rendement van 4% gedurende 9 jaar is niet niks, kijk maar eens naar de huidige rente op je spaarrekening. En het ziekenhuis laat ook weten dat de deur open staat voor grote professionele beleggers die geen binding hebben met het ziekenhuis. Dat heeft niets te maken met een gemeenschapsziekenhuis. Zo wordt het paard van Troje binnen gehaald waarbij het rendementsdenken en verdienen prioriteiten worden in het ziekenhuis.

Begrijpelijk

Van winstuitkeringen weten we dat het negatief uitwerkt op de zorg. Zo’n prikkel tot omzetverhoging kan leiden tot uitvoeren van niet medisch noodzakelijke behandelingen én het afstoten van niet-rendabele wél nodige behandelingen. En bezuinigen op de arbeidsvoorwaarden, dan wel afstoten van personeel. Investerende opa’s en oma’s die het belang van het ziekenhuis voor hun kleinkinderen inzien wordt er niet bij verteld dat het kroost van hun kinderen als het zo doorgaat straks wellicht voor een groot gedeelte van de zorg niet meer bij Bernhoven terecht kan.

Dat Bernhoven op zoek is naar vormen van financiering is uiteraard begrijpelijk. Vooral de hoge kapitaallasten van ziekenhuizen vormen een risico sinds vastgoed niet meer collectief gefinancierd wordt. Ziekenhuizen moeten zelf financiering aantrekken en hun enorme leningen terugbetalen aan de bank. Deze privatisering van vastgoed heeft een prikkel gecreëerd om omzet en inkomsten te verhogen. Doet een ziekenhuis dat niet en het heeft wel hoge schulden, dan kan het direct in de problemen komen. In plaats van private investeringen na te jagen, is het verstandiger weer een collectieve borging van het vastgoed in te voeren.

Pleiten

Door middel van obligaties wordt het ziekenhuis een beetje van iedereen, zo betoogt Bernhoven. Maar het ziekenhuis ís al van iedereen. We betalen immers allemaal zorgpremie en belastingen. Bovendien is de ‘iedereen’ waar het in de obligatieverkoop om gaat een beperkt iedereen, namelijk van mensen die zich het kunnen veroorloven minimaal 500 euro uit te geven aan een obligatie. Bernhoven doet er beter aan niet privaat kapitaal na te jagen maar te pleiten voor deprivatisering van het vastgoed. Het geld in de zorg hoort niet weg te vloeien naar winsten van beleggers of private personen. Het moet geïnvesteerd worden in goede zorg. Dan heeft de gemeenschap winst!

Dit artikel is op 6 augustus verschenen in het Brabants Dagblad