'Energiebesparing op commando'

Minister Van der Hoeven speelt hoog spel met het plan voor ‘slimme’ energiemeters. Op weigering van de meter staat een straf van maximaal een half jaar gevangenis

Vandaag stemt de Eerste Kamer over een wetsvoorstel dat energiebesparing moet bevorderen, ingediend door CDA-minister Maria van der Hoeven van Economische Zaken. We zijn allemaal vóór energiebesparing maar dit voorstel steekt zo gebrekkig in elkaar dat de gehele Eerste Kamer er kritiek op heeft. Een partijgenoot van de minister noemde het op onderdelen ‘knutselwerk’ en een coalitiegenoot sprak van ‘hoofdzonde’ tijdens een ruim zes uur durend debat met de minister, dat vorige week werd gehouden.

Na de ondoordachte en doorgeschoten liberalisering van de energiesector komt de minister nu met een voorstel dat naar de andere kant doorslaat: commando. En voor wie het commando niet volgt, dreigt zelfs gevangenisstraf.

De kern van het voorstel is dat de huidige gas- en elektriciteitsmeters vervangen moeten worden door ‘slimme’ meters die de consument uitgebreider informeren over zijn energieverbruik. Deze informatie — de consument krijgt om de twee maanden een rekening over het feitelijke energieverbruik — moet aanzetten tot 2% energiebesparing.

Het wetsvoorstel behelst een reeks paradoxale maatregelen. De huidige meters gaan meer dan 30 jaar mee en na revisie ruim langer. Deze moeten binnenkort allemaal vervangen worden door ‘slimme’ meters, die minstens drie keer meer kosten doch slechts 10 tot 15 jaar meekunnen. Om het milieu te dienen moeten dus 15 miljoen goed functionerende gas- en elektriciteitsmeters naar de schroot. Achter elkaar gelegd een afstand van hier tot Tokyo: 9000 km.

De slimme meters maken het mogelijk dat het energieverbruik van consumenten per kwartier of per uur via computers wordt doorgeseind naar de netbeheerder. De netbeheerder seint deze gigantische hoeveelheid informatie weer door naar de energieleverancier en de laatste stuurt de consument de rekening. Helaas slurpen de meters en de rondgepompte informatiestroom zélf weer energie.

Minstens zo zorgelijk is dat deze informatiestroom inbreekt op de privé-sfeer omdat eruit af te lezen valt welke apparaten de consument in huis heeft en wanneer hij ze al dan niet gebruikt. Worden deze computers door kwaadwilligen gekraakt en gekaapt, dan weten zij wanneer iemand al dan niet thuis is, of kunnen zij de elektriciteit op afstand afsluiten.

Wilt u dan toch liever niet zo’n ‘slimme’ meter in huis? Helaas, op weigering staat een maximale gevangenisstraf van een half jaar. Opmerkelijk is dat de minister van Economische Zaken een en ander als ‘verbetering van de marktwerking’ duidt: we krijgen te maken met een commando-aankoop voor alle consumenten die, inclusief installatie, zo’n twee miljard euro kost.

Intussen zijn de baten die het voorstel moet leveren met grote risico’s en onzekerheden omgeven. De minister boekt bijvoorbeeld een relatieve energieprijsdaling doordat consumenten, vanwege de slimme meters, vaker overstappen naar een andere leverancier. Dat zou, eindelijk dan, prijsconcurrentie tussen energieleveranciers gaan opleveren. Volgens de minister is dit de belangrijkste post die de kosten van de nieuwe meters voor de consument moet goedmaken. Maar op vragen uit de Eerste Kamer gaf de minister toch weer toe dat deze prijsdaling ‘niet hard’ is. Zij kan moeilijk anders beweren nu geprivatiseerde energiebedrijven steeds verder samenklonteren: het vuiltje uit de eerdere liberalisering. Een miljardenproject dreigt zo de mist in te gaan.

De minister laat miljarden euro’s ten laste van de consument komen — indirect via de energienetbeheerders — om een energiematiging van 2% te bereiken. Nogmaals ontluisterend is dat zij de Kamer eveneens moest toegeven dat deze energiebesparing ‘niet hard’ is. Zo leverde de minister zelf vernietigende kritiek op de kern van haar voorstel. Als zij wijs was geweest, had zij het voorstel ingetrokken: de biecht voor begane zonde. Nu laat zij het aankomen op stemming.

‘Slim’ betekent zowel ‘schrander’ als ‘gevaarlijk’. Het is gevaarlijk als doorgeschoten liberalisering omslaat naar commando. Laten we hopen dat de Eerste Kamer het belang van de consument dient door vandaag nee te zeggen tegen het knutselwerk van minister Van der Hoeven.