De loze plannen van Plasterk
Bestuurlijke veranderingen in Nederland gaan langzaam. Het ontwikkelen van plannen om het Huis van Thorbecke op schop te nemen, lijken een populair tijdverdrijf voor wetenschappers en bestuurders. De eindstreep halen deze plannen echter in de praktijk bijna nooit. De bestuurlijke praktijk en het gebrek aan draagvlak blijken voor opeenvolgende ministers een onoverkomelijk probleem. Minister Plasterk lijkt dit nu ook aan de lijve te ondervinden.
Tijdens de Algemene Beschouwing van december 2012 zegde premier Rutte de Eerste Kamer een visie op de bestuurlijke inrichting van ons land toe. Volgens de premier een relatief eenvoudige opgave: de regeringsplannen stonden immers in het regeerakkoord en de samenhang van de plannen was wel op papier te zetten.
Toch moest de Senaat twee keer navraag doen voordat minister Plasterk van Binnenlandse Zaken eind maart zijn visienota 'Bestuur in samenhang' het licht liet zien. En of de regering nu daadwerkelijk een visie heeft, valt nog te bezien. Op het eerste gezicht bestaat er de nodige interne spanning tussen de verschillende plannen. Zo wil de regering dat gemeenten meer gaan samenwerken, maar heft ze tegelijkertijd de bestaande samenwerkingsverbanden van de stadsregio's op. Daarnaast wil Rutte-2 dat gemeenten meer taken op zich nemen, maar bepleit zij tegelijkertijd een verkleining van het aantal gemeenteraadsleden. Erg consistent oogt dat niet.
De interne tegenstrijdigheden zijn niet het enige probleem. Minister Plasterk lijkt zelf ook niet erg overtuigd van zijn eigen plannen. De inkt van de visienota was nog niet droog of Plasterk begon al met terugtrekkende bewegingen. De geplande samenvoeging van Noord-Holland, Utrecht en Flevoland hoefde niet meer voor de komende Provinciale Statenverkiezingen van 2015, maar kon best een jaar later. En van dat uitstel kan best wel eens afstel worden. Provinciaal is er veel verzet tegen de plannen van Plasterk, zowel bij de bevolking als bij bestuurders en in de Senaat is een meerderheid nog niet in zicht.
Daarmee gaat Plasterk dezelfde weg op als zijn ambtsvoorganger Donner. Diens ambitieuze plannen om de hele Randstad tot één provincie om te vormen, moest hij al snel laten varen. Het met veel bombarie presenteren van nieuwe plannen voor de bestuurlijke inrichting van Nederland om deze vervolgens schielijk in te trekken, lijkt een patroon. Maar met de combinatie van verbale daadkracht zonder echte actie bewijst Plasterk het Openbaar Bestuur bepaald geen dienst. Ons bestuur en democratie is niet gebaat bij loze plannen op nationaal waarvan lokale en provinciale politici en burgers kunnen zien dat ze niet serieus zijn. Het versterkt slechts het wantrouwen in Haagse plannen en daar is uiteindelijk niemand bij gebaat.
