Balkenende ontkent dat crisis het resultaat is van verkeerde politiek
De economische crisis is het resultaat van een systeemfout, van verkeerde politiek. Maar in zijn opiniestuk ‘Niet marktfalen, maar menselijk falen’ (Opiniepagina NRC, 19 mei) gaat de premier daar volledig aan voorbij.
Mensen hebben zich laten leiden door eigenbelang en zijn het maatschappelijk belang uit het oog verloren, stelt minister-president Balkenende. Hij doet daarom een moreel beroep op de mensen om hun eigen verantwoordelijkheid te nemen. Dat lijkt helaas veel op de eerdere uitlating van onze vicepremier Bos dat ‘we allemaal schuld hebben’. Daarmee wordt ontkend dat de huidige crisis het resultaat is van een verkeerde politiek. Dat het geen uitvoeringsfout is, maar het gevolg van een systeemfout.
Waarom heeft de bankier gefaald toen zijn bank failliet dreigde te gaan? Waarom faalde de directeur toen de woningcorporatie miljoenen huurinkomsten verkwanselde aan een cruiseschip? Waarom faalden de managers van gehandicapteninstelling Philadelphia toen hij zich bezig hield met onverantwoorde vastgoedprojecten in plaats goede zorg?
Het is goed om te kijken naar de persoonlijke verantwoordelijkheid van mensen, maar de oorzaak van hun falen zit meestal dieper. Bonussen en gebrekkig toezicht hebben bankiers verleidt tot onverantwoord gedrag. Een regering die marktdenken zaait bij woningcorporaties, zorg, openbaar vervoer en energiebedrijven, moet niet gek opkijken als de commerciële belangen zwaarder gaan wegen dan publieke belangen.
De afgelopen decennia heerste de neoliberale politiek, die liberaliseerde, privatiseerde, flexibiliseerde en vermarktte wat van ons allemaal is. De overheid werd haar macht en overzicht ontnomen. De tweedeling groeide, de georganiseerde solidariteit werd uitgehold en de publieke zaak verkwanseld. Dit had vergaande gevolgen. Het leidde tot een ‘ieder-voor-zich’-mentaliteit.
Het morele appel van onze premier om maatschappelijk verantwoord gedrag te bevorderen volstaat dan ook niet. Er moet een nieuwe politieke koers komen. In het betoog van onze minister-president is daar helaas nog niets van te zien.
