Structurele verbetering ouderenzorg vereist extra geld

Ondanks vele noodkreten bezuinigt het kabinet toch verder op de verpleeg- en verzorgingshuizen. Jarenlang is de vergoeding voor een verpleeghuisbed bevroren, terwijl de zorg in diezelfde jaren veel intensiever en zwaarder is geworden. Bovendien heeft de regering een ‘efficiencykorting’ opgelegd. Natuurlijk kunnen meer efficiëntie en beter management iets bijdragen, maar niemand kan nog volhouden dat we zonder extra geld tot structurele verbeteringen kunnen komen, stelt Agnes Kant.

Geen eigen plekje, afgekoeld eten, wachten met een volle blaas of op verschoning van een vuile luier. Ouderen die zorgbehoevend zijn, maken dit vaak al jaren mee. Vele onderzoeken beschrijven de schrijnende gevolgen van het schrale ouderenbeleid. De Inspectie voor Volksgezondheid constateerde dat de minimaal noodzakelijke zorg in bijna 80% van de verpleeghuizen niet is gegarandeerd. Onderzoek van de SP vorig jaar onder bewoners, hun familie en personeelsleden van 23 verpleeg- en verzorgingshuizen schetst een dramatisch beeld van de omstandigheden in de instellingen. Bijna alle 1100 ondervraagden vinden de zorg onder de maat. De werkdruk is te hoog, er is onvoldoende zorg, aandacht en privacy voor de bewoners, en nog steeds komen er gedwongen scheidingen voor. Ruim 90 procent van het personeel vindt dat de grens is bereikt, dan wel overschreden. Het gebrek aan tijd leidt tot mensonwaardige en soms mensonterende situaties. Er wordt gemeld dat bewoners regelmatig of vaak te lang op bed liggen, er is regelmatig te weinig tijd voor toiletbezoek en bewoners krijgen om deze reden vaak een luier om. Soms komen mensen helemaal het bed niet uit of zitten de hele dag in de stoel voor zich uit te kijken. De geënquêteerden maken zich het meest zorgen over de gevolgen voor de kwaliteit van het bestaan van bewoners. Men spreekt over vereenzaming, vervuiling, onveiligheid, uitzichtloosheid, afstomping, en door dit alles snellere achteruitgang dan nodig is.

Natuurlijk gaat er ook veel goed, natuurlijk doen heel veel werkers in de ouderenzorg dagelijks hun stinkende best om goede zorg te leveren. Des te schokkender dat we desalniettemin tekort schieten in het bieden van menswaardige zorg. Ook schokkend is de beschuldigende vinger van de politiek, de staatssecretaris en een aantal Kamerleden van coalitiepartijen richting de verpleeghuizen. ‘De falende verpleeghuizen moeten aan de schandpaal’ werd geroepen in een Kamerdebat. Mijn pleidooi om de politici die voor de bezuinigingen verantwoordelijk waren aan die schandpaal te zetten, kreeg minder bijval. Volgt er een oplossing, nadat alle politici weer moord en brand hadden geschreeuwd? Nee, er kwam alleen meer controle: meer inspectie en ‘consultatie teams’. Fijn dat er gekeken wordt waar en hoe hard het brandt, maar geblust wordt er dus niet. Er komt op geen enkele manier een structurele oplossing voor de evidente hoge werkdruk in de verpleeghuizen.

In de discussie zijn er steevast twee dooddoeners. De eerste is dat er ook verpleeghuizen zijn die het wel goed doen. Er zijn inderdaad verschillen, maar er zijn ook verschillende financiële omstandigheden. Bijvoorbeeld wat betreft de onderhoudskosten van het gebouw, dat soms splinternieuw is en soms een eeuw oud. Bovendien, ook daar waar ze het beter doen blijkt de werkdruk te hoog. Zoals de inspectie constateerde: in de overgrote meerderheid van de verpleeghuizen is de minimale zorg niet gegarandeerd. Wie kan dan nog ontkennen dat er een algemeen structureel probleem is? De tweede dooddoener is de bewering dat het management faalt. Dat zal zeker voorkomen, maar kan ook geen verklaring zijn voor het bovengenoemde algemene structurele probleem. Frappant is in dit kader dat de straatssecretaris een onderzoek hiernaar van Twijnstra en Gudde voor de Tweede Kamer heeft achtergehouden. Zou dat iets te maken hebben met de uitkomst dat het wel mee viel met dat falende management?

Beschaving uit zich in respect voor de mensen die het land hebben opgebouwd, en het recht voor ouderen op menswaardige zorg. Iedereen heeft recht op privacy, een eigen woonruimte of kamer voor elke oudere is dan toch niet te veel gevraagd? En het mag toch niet voorkomen dat ouderparen op het einde van hun leven gedwongen gescheiden worden, omdat de ene partner meer zorg nodig heeft dan de ander? We zijn met z’n allen rijk genoeg om ervoor te zorgen dat ouderen op een fatsoenlijke manier van hun leven kunnen genieten. En de ouderen die onze welvaart hebben opgebouwd verdienen het. In plaats van bezuinigen en het opjagen van de werkdruk, moet er geïnvesteerd worden in de ouderenzorg. Wil er voldoende tijd voor zorg en aandacht komen, volstaan we niet met meer efficiëntie, er moeten simpelweg meer handen aan het bed komen. En daar is geld voor nodig. Toevallig kregen we deze week te horen dat het kabinet een meevaller van 500 miljoen heeft. Een mooie kans voor het kabinet om ouderen het respect te tonen waar de premier de mond zo vaak van vol heeft.