Allang de schaamte voorbij
In Nederland leven 700.000 huishoudens in armoede. Een half miljoen 65-plussers moet het doen met alleen een AOW-uitkering. Ook de werknemers moeten de broekriem aanhalen. Maar de salarisstijging aan de top gaat gewoon door en het aantal miljonairs is vorig jaar weer gegroeid. Het zakkenvullen is moreel verwerpelijk, erkent premier Balkenende. Maar waar blijven de daden?
Het jaarlijkse onderzoek van de Volkskrant heeft vastgesteld dat de gemiddelde stijging van de salarissen van de topmanagers in het bedrijfsleven in 2004 13 procent bedroeg, met uitschieters tot 123 procent. Uit onderzoek van de Socialistische Partij onder een groot aantal bedrijven in de (semi-)publieke sector blijkt dat daar de bestuurskosten in 2002 en 2003 met meer dan 30 procent zijn gestegen. Uit onderzoek van Maurice de Hond blijkt dat 83 procent van de Nederlanders vindt dat de overheid hier nu echt iets tegen moet ondernemen.
Premier Balkenende sprak van 'exorbitante zelfverrijking' die met 'alle mogelijke middelen' moet worden aangepakt. Toch gaat een wetsvoorstel van het kabinet niet verder dan de plicht om de salarissen openbaar te maken. Maar openheid heeft niet geholpen, men is de schaamte allang voorbij. Waarom wordt geen een duidelijke norm gesteld, zelfs niet voor de publieke sector, waar de regering iets over te zeggen heeft? Bijvoorbeeld dat daar niemand meer verdient dan de minister-president.
Als de regering zeggenschap heeft bij een instelling, moeten de salarissen gewoon niet excessief verhoogd worden. Waar de zeggenschap minder direct is, bijvoorbeeld bij zelfstandige bestuursorganen als het UWV en De Nederlandsche Bank, kan het worden vastgelegd in afspraken. Daarnaast moet de overheid haar taak als aandeelhouder serieus nemen en zich actief opstellen om te grote salarisstijgingen te voorkomen. Ook kan de overheid bepalen dat er een maximumschaal komt voor salarissen die betaald worden met publiek geld, zoals bij hogescholen, ziekenhuizen.
Ook bij de zelfverrijking in de marktsector hoeft de overheid niet schaapachtig te blijven toekijken. In de afgelopen tien jaar is de gemiddelde Nederlandse topmanager er met 195 procent op vooruit gegaan, blijkt uit onderzoek van HP/De Tijd. Hier kan de overheid niet direct ingrijpen, maar de regering kan een morele koppeling afdwingen: de lonen aan de top stijgen niet meer dan de lonen op de werkvloer. Ook fiscaal kan er ingegrepen worden, door een extra belastingschijf in te voeren voor extreem hoge salarissen. Een verhoogd tarief voor mensen die meer dan vijf ton per jaar verdienen, lijkt niet meer dan redelijk.
