Publieke omroep verdient bescherming, meer dan ooit
De sterfhuisconstructie die drie fractievoorzitters op een bierviltje bij elkaar gepolderd hebben, schreeuwt om een realistisch alternatief voor een brede publieke omroep van deze tijd. Geef de NPS en de NOS één eigen net en laat de omroepverenigingen twee netten vullen. Stimuleer samenwerking van omroepverenigingen en reken omroepverenigingen af op datgene waar het om gaat: kwalitatieve programma´s, bereik en waardering van kijkers.
De sloopplannen van Medy van der Laan verdienen een krachtig weerwoord. Als we niets doen gaat – na de energiebedrijven, het spoor, de kabel, de bus en de arbeidsvoorziening – ook nog de omroep in de uitverkoop. Wat overblijft, wordt overgeleverd aan de grillen van de markt en een politiek samengestelde staatscommissie. In het kabinetsplan worden omroepverenigingen afgerekend op ledenaantallen en worden zij veranderd in kerkgenootschappen die preken voor eigen parochie. De NPS met haar kwaliteitsprogramma’s wordt de nek omgedraaid en amusement verdwijnt, maar Van der Laan wil de daardoor teruglopende reclame-inkomsten niet compenseren. Kortom: de sterfhuisconstructie is een feit.
Het grootste legitimeringsprobleem van de omroep zijn de afhakende kijkers. De Omroep heeft te maken met de meest sterke commerciële concurrentie van heel Europa, maar het afhaken van met name jongeren, allochtonen en lager opgeleiden is reden tot grote zorg. Het verbieden van ongesponsord amusement op de publieke omroep, afkomstig van het VVD verlanglijstje, zal deze tendens alleen maar versterken. Als dat tij niet wordt gekeerd, zullen die groepen in de toekomst een grotere informatieachterstand oplopen en zal hun blik op de wereld voornamelijk worden bepaald door commerciële zenders.
Het is echter niet verwonderlijk dat deze groepen afhaken. Doordat het systeem van toetreding – om over uittreding van omroepverenigingen maar te zwijgen – in de achterliggende tijd niet gewerkt heeft, biedt de omroep geen afspiegeling van onze huidige maatschappij. Het is hoog tijd om de publieke omroep nieuw leven in te blazen en te versterken, om zo veilig te stellen dat de publieke omroep ook in de toekomst alle kijkers programma´s in alle mogelijke vormen biedt, waarin zij zich herkennen.
Door te kiezen voor een eigen net voor de NOS en NPS worden twee kerntaken van de publieke omroep veiliggesteld: omroepoverstijgende kunst- en cultuurprogramma’s, evenals onafhankelijke nieuwsvoorziening, worden met voldoende budget en zendtijd – ook prime time – gewaarborgd. Geef de omroepverenigingen zelfbestuur op beide andere netten, maar stel daar, behalve prestatiecontracten, een uitdagend promotie-degradatie systeem tegenover. Behalve kijk- en luistercijfers moeten heldere criteria wordt vastgelegd voor het bereiken van doelgroepen en vooral ook waarderingscijfers. Goede waardering van kijkers en het bereiken van de doelgroepen leiden tot meer zendtijd, slecht presteren wordt afgestraft met minder zendtijd. Omroepen die ondermaats presteren kunnen worden vervangen door nieuwkomers. En nieuwkomers die zeer goed presteren, kunnen sneller meer ruimte en middelen krijgen. Zo bied je kansen aan programmamakers die kunnen bogen op aantoonbaar, meetbaar maatschappelijk draagvlak. Het is de beste manier om een publieke omroep te waarborgen die én verankerd is in de samenleving én een weerspiegeling is van de pluriformiteit van onze huidige samenleving.
Kies dus voor het beste van twee werelden: onafhankelijke informatie en nieuwsvoorziening en de bescherming van cultuur via één organisatie, die die specifieke verantwoordelijkheid draagt. En tegelijk een brede publieke omroep, doordat verschillende omroeporganisaties op twee netten de diversiteit in de samenleving weerspiegelen. Mocht dit duale systeem niet werken, dan wordt in elk geval wel duidelijk welk van beiden het best functioneert.
De plannen van het kabinet zullen niet alleen de publieke omroep onherstelbaar beschadigen, maar vormen een gevaar voor de sociale cohesie binnen onze samenleving. De sterfhuisconstructie van het kabinet moet van tafel. Stel daar een toekomstvisie tegenover die uitgaat van het vakmanschap en de creativiteit van programmamakers, zowel bij de NOS/NPS, als bij de ledenomroepen. Het is een stimulans om door samenwerking netten neer te zetten, waarin voor iedere Nederlander gewaardeerde programma’s worden gemaakt door programmamakers die in maximale vrijheid kunnen werken. Op die manier wordt de Publieke Omroep opnieuw stevig verankerd in de samenleving.