Benoeming EU-commissarissen aanfluiting
Het is niet voor het eerst dat het Europese Parlement dreigt de benoeming van een gehele Commissie te blokkeren omdat één of enkele kandidaten niet aanvaardbaar worden geacht. In 1995 was er grote kritiek op de Ierse kandidaat-commissaris Padraig Flynn die onvoldoende oog voor vrouwenemancipatie zou hebben. Beoogd commissievoorzitter Jacques Santer heeft dat toen voorkomen met de aankondiging dat niet Flynn maar hijzelf het emancipatiebeleid ging coördineren.
De nieuwe voorzitter van de commissie Barroso probeert nu hetzelfde te doen bij de benoeming van de omstreden aanstaande commissaris Buttiglione. De strengkatholieke Italiaan heeft zich met zijn opmerkingen over homo's en vrouwen bijzonder ongeliefd gemaakt bij een deel van het Europese Parlement. Barroso heeft daarom voorgesteld dat hij persoonlijk de verantwoordelijkheid neemt voor zaken als grondrechten en non-discriminatie.
Maar daarmee is de kous niet af. Bij verschillende fracties in het Europese Parlement bestaan bezwaren tegen niet minder dan vijf van de 24 kandidaten. De Nederlandse kandidaat Neelie Kroes raakte in opspraak door haar innige banden met het bedrijfsleven, haar ’verwijtbaar handelen en bestuurlijke nalatigheid’ bij de TCR-affaire en haar rol bij het mislukken van een fregattenorder van 1,2 miljard euro. Het verzwijgen van haar betaalde adviseurschap voor het defensiebedrijf Lockheed Martin kwam daar deze dagen nog eens bij.
Volgens velen moet Kroes daardoor zoveel zaken aan Barroso overlaten, dat het lijkt of zij een gedeelde baan krijgt in de commissie. Naast Buttiglione en Kroes zijn ook de Hongaar Kovács, de Let Udre en de Brit Mandelson omstreden. Kovács heeft het Parlement niet overtuigd van zijn kennis over energiebeleid en zijn geschiktheid voor de functie. Twee commissies uit het Parlement willen een onderzoek naar Udre's integriteit gezien haar betrokkenheid bij de financiering van haar politieke partij ZZS in Letland. Mandelson wordt onaanvaardbaar geacht omdat hij wegens financiële malversaties tot tweemaal toe uit de Britse regering is gezet.
In het laatste geval getuigt het van minachting dat de man überhaupt naar voren is geschoven.
Uit elk geval blijkt dat het beter zou zijn indien het Europese Parlement individuele kandidaten zou kunnen afwijzen. Nederland zou dat voorstel op korte termijn kunnen doen. Een tweede bezwaar betreft de wijze waarop nationale regeringen tot hun keuze komen. In de meeste landen staat de volksvertegenwoordiging volledig buiten spel.
Regeringspartijen schuiven voor internationale functies uitsluitend politieke vrienden naar voren. De VVD mocht de eurocommissaris leveren omdat het CDA eerder Jaap de Hoop Scheffer bij de NAVO had ondergebracht. De uitstekende PvdA-kandidaat Rick van der Ploeg, internationaal gezien als een briljant econoom, was bij voorbaat kansloos met zijn sollicitatie.
Aan deze schandalige Europese vriendjespolitiek moet een onmiddellijk einde komen. Het draagvlak voor de Europese politiek is al minimaal maar wordt zo willens en wetens verder ondermijnd. Er dient een open procedure te komen waarin alle kandidaten een eerlijke kans krijgen en waarin ook het nationale parlement een stem heeft. De eurocommissaris vertegenwoordigt weliswaar de lidstaat niet maar een breed draagvlak in eigen land versterkt wel zijn of haar legitimiteit.
Tenslotte is volledige openheid over de zakelijke en politieke antecedenten van kandidaten een absolute noodzaak. Strikt genomen was Kroes wellicht niet verplicht haar activiteiten voor Lockheed Martin te melden omdat het geen bestuurlijke functie was, maar de relevantie van die functie is wél evident. Dat blijkt ook uit het feit dat zij onmiddellijk heeft gezegd zich terug te zullen trekken indien het gaat om zaken die met Lockheed Martin te maken hebben. Elke kandidaat moet ongeacht de portefeuille alle politieke en zakelijke functies eerst bij de eigen regering en in tweede instantie bij het Europese Parlement openbaar maken. Ik waag te betwijfelen of alle lobbyactiviteiten van mevrouw Kroes bij de Nederlandse regering bekend zijn. Gezien de heimelijke wijze waarop de kandidatuur tot stand is gekomen, zullen we het antwoord op die vraag vermoedelijk nooit te weten komen.
Deze wijzigingen kunnen voor vandaag natuurlijk niet meer worden doorgevoerd en daarom rest het Europese Parlement slechts de zogenaamde 'nucleaire optie'; het volledig wegstemmen van de commissie.
In dat geval zal er op 1 november niet een nieuwe commissie aantreden en ontstaat er een nieuwe en unieke situatie. De huidige commissarissen blijven dan aan en er zal een nieuwe ploeg geformeerd moeten worden. Die situatie verdient verreweg de voorkeur. De procedure kan dan versneld worden gewijzigd en er treedt geen commissie aan die voor een aanzienlijk deel bestaat uit aangeschoten wild.
